Nota Kunst en cultuur Meierijstad

De betekenis van kunst en cultuur in Meierijstad is voor onze inwoners groot. Dat is mij in de afgelopen jaren wel duidelijk geworden bij het bezoeken van festivals, voorstellingen, tentoonstellingen, uitvoeringen, optredens, presentaties, onthullingen, enzovoorts. Met passie vertellen mensen, die voor of achter de schermen inhoud geven aan kunst en cultuur in Meierijstad, over de waarde die hun werk of hobby voor hen heeft, maar vooral ook voor de mensen om hen heen.

De diversiteit aan activiteiten is ontzettend groot. Van babyballet tot het Gouden Dans project voor 65+ers. Van stevige rockmuziek tijdens MOMfest tot wereldmuziek bij het 1Anderfestival en weer hardcore dance bij 7th Sunday. Grote bijzondere eenmalige culturele evenementen zoals het concert Het Blauwe Uur in Erp of juist regelmatige kunstexposities van KEG, Roois Kultuur Kontakt en Kunstgroep de Compagnie op een vaste locatie.

In de openbare buitenruimte is spraakmakende kunst zichtbaar en een vestiging van de bibliotheek is nooit ver weg. Meierijstad biedt ontzettend veel moois, voor groot en klein en voor ieder wat wils. Een regionale culturele trekpleister als de Noordkade tot de lokale atelierroutes waar je bij de amateurkunstenaars thuis mag komen kijken naar hun werk. De manier waarop we in Meierijstad onze jeugd laten kennis maken met kunst en cultuur is bijzonder. Onder en buiten schooltijd is er ruimte voor creatieve ontwikkeling. Daarmee leveren we een grote bijdrage aan de persoonlijke ontwikkeling van ieder kind en aan de kunst- en cultuursector in Meierijstad als geheel.

Dit gaat allemaal niet vanzelf. Vanzelfsprekend helpt het als de gemeente met gericht beleid faciliteert, stimuleert, aanjaagt en financiert. Maar er is meer nodig. Om een bruisende kunst- en cultuursector te creëren zijn gedreven, creatieve en deskundige organisaties, professionals, verenigingen en vrijwilligers nodig. Ook samenwerking met het onderwijs, welzijn en zorg is en blijft gewenst. Door sponsoring en facilitering door het bedrijfsleven, particulieren en fondsen wordt er zelfs nog een mooie plus op gezet. Deze sterke combinatie bezit Meierijstad. Dat valt inmiddels ook op tot ver buiten onze gemeentegrenzen.

We leven in tijden waarin er veel verandert. In beeld en geluid leggen kunstenaars en andere makers deze veranderingen vast en bieden een podium aan verhalen om verteld te worden. Met deze beleidsnota verstevigen we het huidig fundament waarop onze kunst- en cultuurorganisaties tot 2030 verder kunnen bouwen. Hiermee bieden we zekerheid en ontwikkelruimte. 

Met veel genoegen bied ik u de nota ‘Kunst en Cultuur kleuren Meierijstad’ aan.

Menno Roozendaal
Wethouder kunst en cultuur

In het huidige coalitieakkoord is de ambitie voor kunst en cultuur in de gemeente Meierijstad als volgt beschreven:

‘Meer inwoners zijn in de gelegenheid om deel te nemen aan uitingen van kunst en cultuur. Kunst en cultuur zijn van grote sociale waarde voor de mens. Dat inspireert, daagt uit tot nadenken, verbindt en zorgt voor persoonlijke ontwikkeling: actief door zelf kunst te beoefenen, reflectief door te kijken of te luisteren. Kunst en cultuur dragen bij aan een sterke lokale economie’

Deze kunst- en cultuurnota is opgesteld in opdracht van de gemeenteraad. In het startgesprek met de gemeenteraad van 20 mei 2021 heeft het college kaders en handvatten meegekregen om inhoud te geven aan deze nota. Samen met de ideeën en opbrengsten uit het brede participatieproces met verschillende werksessies, gesprekken en onderzoeken heeft dit geleid tot deze nota.

Vergezicht 

Wat voor een gemeente wil Meierijstad zijn op het terrein van kunst en cultuur in 2030? 

Zoals door de Raad van Verbeelding wordt geformuleerd is Meierijstad een inclusieve en toegankelijke culturele gemeente. Gelijke kansen voor alle inwoners. Creativiteit staat aan de basis van elke ontwikkeling, op welk vlak dan ook. Onze artistieke signatuur levert een sterk en aansprekend profiel op dat de aantrekkelijkheid voor bezoekers en het vestigingsklimaat in de gemeente vergroot. 

Alle inwoners van Meierijstad kunnen zich artistiek ontplooien dankzij een stevige, samenhangende en complete keten van kennismaken, leren, produceren en presenteren. Mogelijk gemaakt door de bestaande stevige culturele basisinfrastructuur. 

De kunst- en cultuursector, het onderwijs en de gemeente zorgen er samen voor dat er naast een (basis)aanbod maatwerk wordt gerealiseerd per school en schoolbestuur, aansluitend bij de behoeften en visies van het onderwijs. Kunst en cultuur maken onderdeel uit van het curriculum dat leidt tot meer creativiteit en verdieping. 

De kleinschaligheid en intimiteit van onze kernen zijn nog altijd belangrijk. We omarmen ook de kansen om ons te onderscheiden en ons te meten met de omliggende gemeenten en op nationaal niveau. Het onderscheidend vermogen zit hem in de organisatie van diverse festivals. Iets waar Meierijstad goed in is. 

Het tonen van lef en leggen van nieuwe verbindingen met andere domeinen wordt door het culturele veld, bezoekers en makers gewaardeerd. Er is ruimte voor ontwikkeling en verduurzaming en het culturele veld is betrokken bij maatschappelijke opgaves. 

De ondernemers in Meierijstad zetten zich met kracht in voor de kunst- en cultuursector. Deze ondersteuning sluit aan bij de gedachte dat werkgevers het belangrijk vinden dat er voor hun werknemers en gezinnen in Meierijstad sprake is van een bruisende kunst- en cultuursector. Er moet wat te doen zijn zodat het prettig wonen en verblijven is in Meierijstad. Bedrijfsleven, de cultuursector en de gemeente zijn overtuigd van de directe relatie tussen levendige kunst en cultuur en een uitnodigend vestigingsklimaat voor iedereen. 

Precies voorspellen of dit ‘vergezicht 2030’ zo zal uitpakken kunnen we niet. Wat we wel weten is dat de sector kunst en cultuur de gemeente Meierijstad bijzonder kleurt en op de kaart zet. Daarmee is deze sector van grote waarde voor onze gemeente, voor nu en in de toekomst.

Speerpunten

Onze ambitie is uitgewerkt in 4 speerpunten:

1. Behoud en versterken van de culturele basisinfrastructuur.
2. Iedereen kan meedoen.
3. Balans tussen groot en klein.
4. Ruimte voor vernieuwing en ontwikkeling.

Behouden en versterken van de culturele basisinfrastructuur

Een basisinfrastructuur is een bepaald basisniveau aan voorzieningen en activiteiten dat minimaal nodig is om ambities te verwezenlijken en om te voldoen aan wet en regelgeving. Onze basisinfrastructuur bestaat uit culturele kernvoorzieningen, specifieke culturele voorzieningen, amateurkunst en professionele makers. Wat zeker niet mag worden vergeten is de inzet en betrokkenheid van de vele vrijwilligers in de sector. 

Behouden en versterken van de culturele basisinfrastructuur is een speerpunt om de ambities van Meierijstad te kunnen realiseren. We willen deze toekomstbestendig maken. Toekomstbestendig betekent dat wij de voorzieningen in de basisinfrastructuur structureel ondersteunen en daarmee continuïteit bieden aan deelnemers, bezoekers en medewerkers/vrijwilligers. 

Iedereen kan meedoen

Eén van de maatschappelijke doelen van de gemeente is dat iedereen, ongeacht etnische afkomst, religie, beperking, gender, seksuele oriëntatie, sociaal-economische situatie, leeftijd of opleiding moet kunnen deelnemen aan activiteiten in de samenleving. Dit geldt ook binnen kunst en cultuur. We streven naar:

• Een inclusieve samenleving.
• De ontwikkeling van het creatief vermogen van een persoon.
• Bevorderen bereikbaarheid en toegankelijkheid van het culturele aanbod.
• Beter zichtbaar maken kunst- en cultuuraanbod.  
• Kunst en cultuur inzetten als middel om doelen in het sociaal domein te bereiken

Balans tussen groot en klein

Meierijstad mag ambitieus zijn en groot denken. Uit het participatieproces kwamen ideeën van groot denken zoals de realisatie van een stedelijk museum of het plaatsen van kunstwerken van internationale kunstenaars aan de orde. Aan de andere kant mogen de kleine parels niet worden onderschat en vergeten. Ook deze parels dragen bij aan het culturele aanbod in Meierijstad. Deze balans wordt gevonden in:

• Het stimuleren en faciliteren van de amateurkunst. 
• Behoud van de identiteit en leefbaarheid van de kernen.
• Het versterken van het festivalklimaat.
• Aandacht voor het (behoud van het) immaterieel erfgoed. 

Ruimte voor vernieuwing en ontwikkeling

Binnen het brede aanbod in de gemeente steunen we creatieve makers, organisaties en bewoners die voorop durven te lopen. In Meierijstad wordt ruimte gegeven aan diverse en innovatieve kunst- en cultuurvormen. Organisaties en makers worden aangemoedigd lef te tonen om buiten de lijntjes te kleuren, nieuwe vergezichten en grootse toekomstdromen te schetsen en het publiek hierin uit te dagen en mee te nemen. Deze ruimte wordt gecreëerd door:

• Talentontwikkeling.
• Aandacht voor beeldende kunst.
• De realisatie van broedplaatsen voor makers in Meierijstad.
• Kunst en cultuur als middel inzetten voor andere domeinen en maatschappelijke thema’s.
• De doorontwikkeling van de Noordkade als culturele hotspot.

1.1. Aanleiding

De gemeente Meierijstad heeft op dit moment geen nota kunst en cultuur. Bij de start van Meierijstad lag de prioriteit bij verschillende ontwikkelingen, zoals:

• De overname van de bibliotheekvestigingen Schijndel en Sint-Oedenrode van Bibliotheek De Meierij door Noord Oost Brabantse Bibliotheken (NOBB).
• De doorstart van Phoenix Cultuur na het faillissement van MIK Kunsteducatie.
• De realisatie van het nieuwe Theater De Blauwe Kei op de Noordkade.
• De realisatie van de nieuwe lokale omroep, Omroep Meierij.
• De harmonisatie van de subsidies voor de amateurkunst. 

Dit alles resulteerde in subsidieregels voor de periode 2018 tot en met 2022. Deze subsidieregels zijn in december 2022 verlengd tot en met het jaar 2023.

We hebben veel tijd besteed aan en werk gemaakt van een hernieuwde kennismaking met het culturele leven in Meierijstad. Gewerkt is aan de ambities uit het vorige coalitieakkoord en de Mijlpalen van Meierijstad. Voorbeelden hiervan zijn de realisatie van een podiumzaal in Cultureel Centrum ’t Spectrum, de openbaar toegankelijke presentatie van de gemeentelijke kunstcollectie in het RAADhuis Schijndel en het onderhoud van de kunst in de openbare ruimte. 

De afgelopen twee jaren stonden in het teken van de realisatie van een nieuwe nota kunst en cultuur voor de gemeente Meierijstad. Deze beleidsnota ligt nu voor u. 

1.2. Totstandkoming

De totstandkoming van de nieuwe nota begon in mei 2021 met een startgesprek met de gemeenteraad. Dit startgesprek leidde tot overeenstemming over kaders, tijdsplanning, uitgangspunten en aanpak. Heel belangrijk was de positieve reactie van de gemeenteraad op het voorstel om beleid te maken tot en met het jaar 2030. Hiermee wordt een basis gelegd voor de continuïteit van de gehele sector en vertrouwen gegeven aan de culturele organisaties.  

Getekend verslag van het startgesprek met de gemeenteraad over de nieuwe nota kunst en cultuur op 20 mei 2021. Getekend door ‘Getekend Verslag’.

Om te komen tot een relevante en gedragen visie op kunst en cultuur zijn intensieve gesprekken gevoerd met culturele organisaties, makers en andere partijen in en buiten het culturele veld. Als gevolg van de Coronapandemie vonden deze gesprekken veel later plaats dan oorspronkelijk gepland. 

Het betrekken van mensen en organisaties bij maatschappelijke veranderingen, maar ook bij deze nota is noodzakelijk. Participatie zorgt voor meer draagvlak, meer acceptatie en dus betere en duurzamere resultaten. Het is ook belangrijk andere doelgroepen of mensen dan gebruikelijk te bereiken. Hiermee ontstaat een uitwisseling van argumenten en denkrichtingen. Tevens is het van belang verschillende participatiemiddelen toe te passen.  

Participatie is nodig om besluiten effectief te laten zijn. Naast het betrekken, verbinden en activeren van inwoners of doelgroepen is het advies ook om te experimenteren. Wij hebben getracht dit te bereiken door onder andere de volgende acties.

• Werksessies;
• Doelgerichte enquêtes;
• Gesprekken met maatschappelijke organisaties;

Wij denken dat door deze acties alle inwoners, maatschappelijke organisaties en de sector zelf de kans hebben gehad mee te praten en mee te denken. We organiseerden vier openbare werksessies op verschillende locaties in Meierijstad. Onder begeleiding van een externe gespreksleider ontstonden waardevolle en inspirerende bijeenkomsten, waar de culturele en creatieve sector, nieuwe initiatiefnemers én betrokken cultuurliefhebbers met elkaar in gesprek gingen. Gezamenlijk formuleerden zij wat er op het gebied van kunst en cultuur in Meierijstad behouden moest blijven en wat er nu nog wordt gemist. En er mocht ook gedroomd worden. Intern zijn gesprekken gevoerd over mogelijkheden om kunst en cultuur in te zetten als hulpmiddel bij maatschappelijke thema’s en het realiseren van doelen op andere gemeentelijke beleidsterreinen.

Onder de inwoners van Meierijstad is een inwonersenquête gehouden. Tijdens drie festivals (Fabriek Magnifique, 1 Ander Festival en Pop & Colour) zijn jongeren geënquêteerd door leerlingen van het Zwijsen College, Elde College en het Fioretti College. De opbrengsten van deze enquêtes zijn verwerkt in deze nota. 

We hebben ons laten inspireren door informatie van het Rijk, provincie en talrijke andere organisaties. Aansluiting is gezocht bij het provinciale beleidskader ‘Levendig Brabant 2030’. Ambtelijk en bestuurlijk worden de actuele ontwikkelingen binnen kunst en cultuur periodiek besproken in het M7-cultuuroverleg (overleg tussen de middelgrote gemeenten in Noord-Brabant).

Tenslotte zijn gesprekken over de inhoud van deze nota gevoerd met prominenten uit de Nederlandse kunst- en cultuursector, zoals Cor Wijn (Adviseur Kunst en Cultuur bij Bureau Berenschot) en Paul Cornelissen (Zelfstandig adviseur Kunst- en Cultuursector). Beiden hebben belangeloos meegelezen en geadviseerd met de voorliggende kunst – en cultuurnota. 

1.3. Reikwijdte

Kunst en cultuur zijn brede begrippen. In het startgesprek met de gemeenteraad is de reikwijdte van deze nota aangegeven. Aandacht wordt besteed aan: 

• Amateurkunst
• Bibliotheekwerk
• Culturele centra 
• Festivals
• Gemeentelijke kunstcollectie
• Kunst in de openbare ruimte
• Immaterieel erfgoed
• Kunst- en cultuureducatie
• Lokale Omroep
• Musea
• Podiumkunsten

Afgesproken is dat de onderwerpen ‘materieel erfgoed’ en ‘evenementen’ niet in deze nota zijn opgenomen. Hiervoor zijn eerder separate beleidsnotities door de gemeenteraad vastgesteld.

1.4 Leeswijzer

Deze nota is opgebouwd aan de hand van de ‘Golden Circle’ van Simon Sinek. Dit model helpt een organisatie een missie te verwoorden en een strategie te bepalen. Het model bestaat uit drie vragen: Waarom? Hoe? Wat? 

In hoofdstuk 2 zijn de resultaten van het bureauonderzoek opgenomen, naast o.a. huidige trends en ontwikkelingen. In hoofdstuk 3 beschrijven we ons vergezicht voor kunst en cultuur in Meierijstad tot en met 2030 (Waarom?) en hoe we dit willen bereiken (Hoe?). Uitgangspunt hierbij is de ambitie van de gemeente op het gebied van kunst en cultuur zoals opgenomen in het coalitieakkoord 2023 – 2026. 
 
In de hoofdstukken 4 tot en met 7 beschrijven we onze speerpunten voor de komende jaren en welke concrete activiteiten we uitvoeren om onze doelen te bereiken (Wat?). In hoofdstuk 8 is tenslotte de financiële onderbouwing en de subsidiëring van de activiteiten opgenomen. 
Deze nota is voorzien van de diverse bijlagen. 

2.1. Inleiding 

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op onderzoeken, trends en ontwikkelingen die hebben bijgedragen aan de totstandkoming van deze nota. Dit zijn:

• Waarden van Cultuur.
• Culturele voorzieningenmodel.
• Creatieve keten.
• Codes binnen de kunst- en cultuursector. 
• Duurzaamheid.

2.2. Waarden van cultuur

is onmisbaar voor de samenleving. Dit concludeerde de Raad voor Cultuur in maart 2022 en sluit aan bij de resultaten van het tweejaarlijkse onderzoek ‘Waarde van Cultuur in Noord-Brabant’ van onderzoeksbureau Het PON & Telos (juni 2022). Tijdens de coronacrisis werd dit onmiskenbaar bevestigd. Inwoners van Nederland misten tijdens de lockdowns hun zangkoor, muziekles, bezoek aan de bibliotheken, exposities en festivals. Bij het wegvallen van hun vrijetijdsbesteding en hun expressiemogelijkheden raakten veel mensen geïsoleerd en eenzaam. Velen zagen hun wereld verkleinen tot hun naaste vrienden- en familiekring. 

In veel literatuur, essays en beleidsdocumenten van overheden worden de drie waarden van cultuur beschreven. Hieronder worden deze waarden kort uitgelegd. 

Artistieke waarde

De artistieke waarde van cultuur is de waarde van cultuur waar je het eerst aan denkt. Deze waarde gaat over de invloed van cultuur op de ontwikkeling van de individuele mens. Het is de waarde die ontstaat door te genieten van cultuur of door zelf cultuur te beoefenen. Het kan gaan om actieve cultuurparticipatie (een instrument bespelen, een dansles volgen, aan toneel doen) of passieve cultuurparticipatie (genieten van een film, theatervoorstelling of een museum). Scholing en opvoeding spelen hierbij een grote rol. Enerzijds in het kennis maken met kunst en cultuur en anderzijds in het leren om kunst en cultuur te waarderen.

Maatschappelijke waarde

De maatschappelijke waarde van cultuur is de invloed van cultuur op buurt- of sociaal niveau. Het samen zingen bijvoorbeeld verbindt en betrekt mensen en draagt bij aan het uitdragen van een gezamenlijke identiteit. Cultuur levert ook een belangrijke bijdrage aan sociale cohesie, omdat culturele activiteiten (samen) bezocht of georganiseerd worden. Culturele instellingen en verenigingen worden vaak ondersteund door trouwe vrijwilligers, die uit dit werk veel zingeving en plezier halen. Het is een goede manier om actief te blijven en betrokken te zijn bij de maatschappij. Kunstbeoefening en -beleving wordt daarom steeds vaker ingezet in het sociaal domein.

Economische waarde

De economische waarde die met kunst en cultuur gecreëerd wordt, is op de eerste plaats de bestedingen van de bezoekers en gebruikers van culturele voorzieningen. De bezoekers die gebruik maken van de culturele voorzieningen combineren dit weer vaak met een bezoek aan lokale horecagelegenheden of andere voorzieningen. De economische waarde van cultuur gaat echter ook over de werkgelegenheid die in en dankzij de sector gecreëerd wordt. De culturele en creatieve sector draagt landelijk jaarlijks 25,5 miljard Euro (3,7%) bij aan het bruto nationaal product. De totale sector is goed voor zo’n 320.000 banen, 4,5% van de totale werkgelegenheid. Hierin zijn de omzet en werkgelegenheid in aangrenzende sectoren als horeca, beveiliging, infrastructuur en techniek niet eens meegerekend. In Brabant zijn 30.197 mensen werkzaam in de creatieve industrie. Dat is 2,5% van het totaal aantal werknemers in Brabant. Een levendige cultuursector met een kwalitatief aanbod van kunst en cultuur is niet alleen voor inwoners belangrijk, maar draagt ook bij aan het creatieve imago van een gemeente waar het prettig wonen en leven is. 

Waarom nú investeren in kunst en cultuur?

De Raad voor Cultuur geeft in haar rapport redenen aan om juist nu te investeren in kunst en cultuur. Deze redenen zijn o.a.:

• Een te groot deel van de samenleving wordt nog niet (of niet meer) bereikt met overheidsinvesteringen in cultuur en media. Op veel plaatsen in Nederland is het aanbod aan culturele voorzieningen dun. Steeds minder Nederlanders hebben bijvoorbeeld een bibliotheek in hun nabije omgeving. 
• Amateurverenigingen staan er vaak financieel en organisatorisch onzeker voor. Zij hebben steeds meer moeite nieuwe (jonge) leden aan zich te binden. 
• Publieke middelen voor nieuwe cultuurvormen zijn vaak minimaal. 
• Beroepskrachten in de culturele sector (inclusief de amateur- en vrijetijdssector) hebben een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt. 
• Er ontbreken middelen om het culturele erfgoed van ons land voldoende in stand te houden. Daarbij gaat het niet alleen om roerend en onroerend erfgoed (monumenten), maar ook om immaterieel erfgoed.  
• Lokale publieke omroepen zijn niet overal beschikbaar of zijn niet sterk genoeg. 

Prioriteiten 

De Raad voor Cultuur benoemt enkele prioriteiten die voor het kunst- en cultuurbeleid relevant zijn. 

Amateurkunst

De amateursector, de cultuureducatie in de vrije tijd, heeft een grote waarde voor Nederlanders en is onmisbaar. Veel Nederlanders, kinderen, jongeren en volwassenen, zijn lid van een koor, orkest, fanfare of (muziek)theatervereniging, volgen muziek- of danslessen of verdiepen zich in architectuur, kunstgeschiedenis, archeologie of volkscultuur. Naar schatting 43% van de Nederlandse bevolking van zes jaar of ouder beoefent in de vrije tijd een kunstzinnige of creatieve activiteit. In 2017 was 41% nog lid van of deelnemer aan een amateurkunstvereniging. In 2021 was dit nog maar 30%.

Het is duidelijk dat de amateurkunstsector een grote bron van plezier en ontwikkeling biedt, en dat hier een grote (potentiële) werkgelegenheid ligt voor cultuurprofessionals. De raad vindt het daarom zorgelijk dat niet elke Nederlander in zijn directe omgeving toegang heeft tot aantrekkelijke, betaalbare amateurkunstvoorzieningen. 

Cultuureducatie

Gepleit wordt voor een stevigere verankering van cultuureducatie onder schooltijd. Mede om die reden is het programma ‘Cultuureducatie met Kwaliteit’ gestart. Kinderen en jongeren hebben naast onderwijs in vakken zoals rekenen en taal evenveel recht op een brede culturele ontwikkeling. Studies wijzen uit dat de culturele ontwikkeling een belangrijk onderdeel is in de vorming van nieuwe generaties. Een bijkomend voordeel is dat de inzet van cultuurprofessionals een gedeeltelijk antwoord kan bieden op de werkdruk van docenten en het alsmaar oplopende lerarentekort. De Raad voor Cultuur meent dat gemeenten er sterk aan moeten bijdragen dat cultuur een vanzelfsprekende plek krijgt in en rond de school. De raad ziet kansen in een sterkere verbinding tussen cultuur en onderwijs. 

Bibliotheek

Het kabinet streeft naar een toekomstgerichte bibliotheek(voorziening) in elke gemeente. De Raad voor Cultuur ziet een groot potentieel voor de bibliotheek als meest bezochte (gratis) publieke voorziening in Nederland, die bovendien publiek aanspreekt van elke leeftijd, elk opleidingsniveau en elke achtergrond. Een recente evaluatie van de Bibliotheekwet laat zien dat het aantal
bibliotheeklocaties tussen 2012 en 2018 afnam met 27,2%. Hierdoor komen geletterdheid, taalvaardigheid, digitale vaardigheid, leesmotivatie en leesvaardigheid onder druk te staan. 

Uit onderzoek blijkt dat de taal- en leesvaardigheid van basis- en middelbare scholieren sterk afneemt en dat laaggeletterdheid voor steeds meer Nederlanders een probleem vormt. Vanaf 2025 krijgen gemeenten daarom structureel extra geld voor de bibliotheken, met daaraan gekoppeld een zorgplicht. Deze zorgplicht houdt in dat de gemeenten met het geld van het Rijk de aanwezigheid van en toegang tot de bibliotheek moeten waarborgen. Hiervoor is vanaf 2025 jaarlijks landelijk 54 miljoen Euro beschikbaar.

Gunay Uslu, Staatssecretaris Cultuur en Media:
“Als je lid bent van de openbare bibliotheek, heb je een abonnement op de hele wereld. Want lezen is fundamenteel, en een bibliotheek brengt je nog veel meer dan dat. Het is een plek waar mensen cultureel en maatschappelijk ontwaken en groeien. Waar als kind werelden voor je opengaan. Waar je als ouder met een gerust hart je kind heen stuurt. Een plek waar kennis, verhalen en andere perspectieven voor iedereen binnen handbereik zijn. Daarom investeer ik een flink deel van het extra cultuurbudget in de openbare bibliotheek.”

Lokale (en regionale) media

Gesteld wordt dat goed functionerende lokale en regionale media (zoals omroepen, kranten en online platforms) essentieel zijn voor een gezonde democratie. Gekwalificeerde media houden
de vinger aan de pols van het openbaar bestuur, van landelijk tot lokaal, en hebben daarnaast een informerende, verbindende, educatieve en culturele functie in de samenleving. De informatievoorziening is op te veel plekken in Nederland mager. Waar lokale media wél aanwezig zijn, is hun financiële positie en daarmee hun voortbestaan vaak kwetsbaar en precair. 

Archeologie, monumenten, immaterieel erfgoed en professionele kunst

Initiatieven of organisaties, die zich richten op monumenten en archeologie, immaterieel erfgoed en volkscultuur, zijn van belang binnen de totale culturele infrastructuur van gemeenten. Daarnaast is in veel gemeenten ook een professionele laag aanwezig van bijvoorbeeld musea, kunst in de openbare ruimte, presentatie-instellingen, theaters, zalen, festivals, podiumkunstproducenten, broedplaatsen etc.. Ook zij blijven de steun van hun gemeenten hard nodig hebben. 

2.3. Culturele voorzieningenmodel

Veel gemeenten gebruiken het culturele voorzieningenmodel (ringenmodel) van Cor Wijn , ontwikkeld voor de VNG, als richtlijn bij het inrichten van de eigen culturele infrastructuur. Het model geeft een overzicht van de benodigde basisinfrastructuur voor culturele voorzieningen voor gemeenten van verschillende grootte. Het model is gebaseerd op het feit dat de culturele infrastructuur van gemeenten door een aantal factoren wordt bepaald. In volgorde van belangrijkheid zijn dit de financiële armslag, de beleidshistorie, de ligging van de gemeente, de dominante geloofsovertuiging en het ambitieniveau van de lokale politiek. 

In het model wordt het aantal inwoners van een gemeente genomen als uitgangspunt. Het model kan als toetsingskader worden gebruikt voor de culturele infrastructuur. Het model maakt het mogelijk eventuele hiaten op te sporen, maar ook extra voorzieningen in beeld te brengen. Deze extra voorzieningen dragen bij aan het onderscheidend vermogen van een gemeente. 

Gemeenten moeten uitgaan van de schaal die bij hen past. Het is respectabel wanneer gemeenten kleiner dan 30.000 inwoners overgaan tot de subsidiëring van een zelfstandig centrum voor kunsteducatie, maar een vereiste voor een waardevol cultuurbeleid is het niet. In plaats van te streven naar een reproductie van het voorzieningenniveau van de grotere buurgemeenten, is het interessanter wanneer een kleine gemeente de typische ‘eigenheden’ van de gemeenschap verder uitbouwt en behoudt dan wanneer er geld wordt gespendeerd aan zaken die men verderop evengoed aan kan treffen. 

Gemeenten tussen de 30.000 en 100.000 inwoners kenmerken zich door een cultureel voorzieningenpatroon dat, behalve uit de genoemde harde kern (binnenste cirkel), doorgaans bestaat uit een centrum voor cultuureducatie, een museum, een multifunctionele podiumaccommodatie en voorzieningen op het terrein van de beeldende kunst (een galerie, een tentoonstellingsruimte, een kunstuitleen, soms ateliers). 

Gemeenten die meer dan 100.000 inwoners hebben, bestrijken doorgaans het gehele culturele spectrum. De kunst met de grote K ontwikkelt zich vaak in de grotere steden, niet alleen omdat daar van oudsher de kunstopleidingen en de schouwburgen, bioscopen, musea, galeries e.d. gevestigd zijn, maar ook omdat daar veel kunstenaars, toeschouwers, kunstkenners en geldschieters wonen. 

2.4. Creatieve Keten

Als leidraad voor het kunst- en cultuurbeleid hanteren we het concept van de ‘creatieve keten’. Dit concept gaat uit van de functies die de culturele sector in een gemeente kan vervullen. De creatieve keten bestaat uit de schakels leren, produceren, presenteren en interesseren. De schakels van de keten vertegenwoordigen onafhankelijk van elkaar een specifieke functie, maar zijn ook complementair aan elkaar. Het is een cyclisch proces. In de praktijk overlappen de functies elkaar en kan een organisaties meerdere functies vervullen of aanbieden. 

Toegepast op de culturele infrastructuur van Meierijstad ziet de functieverdeling van de creatieve keten er als volgt uit:

• Interesseren: kennis maken met, ontwikkelen, experimenteren, reflecteren, cultuurpromotie en -marketing, sponsoring. 
• Leren: bibliotheek, kunst-/cultuureducatie, amateurkunst, erfgoededucatie.
• Produceren: professionele kunstproductie, amateurkunst.
• Presenteren: podia, tentoonstellingsruimten en musea.

2.5. Codes binnen de kunst- en cultuursector

Culturele organisaties en gemeente zijn gebaat bij een heldere afbakening van verantwoordelijkheden. Organisaties zijn relatief autonoom binnen hun discipline en zijn zelf verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering. De gemeente bepaalt op welke manier zij subsidies inzet om culturele en maatschappelijke doelen te realiseren. Daarnaast is het binnen de culturele instelling een vereiste dat heldere afspraken worden gemaakt over de rolverdeling tussen toezichthouderschap, sturing en uitvoering. Hiervoor zijn drie codes relevant. 

Dit zijn:

• Governance Code Cultuur
• Code Diversiteit & Inclusie
• Fair Practice Code

Governance Code Cultuur 

De Governance Code Cultuur biedt een kader voor goed bestuur en toezicht in culturele organisaties. Governance gaat over het besturen en de continuïteit van organisaties. Daarnaast speelt governance een belangrijke rol in het vertrouwen en de legitimiteit die de organisaties in de buitenwereld genieten. Bewust omgaan met governance is essentieel voor de versterking van culturele organisaties en voor een gezonde sector. 

Code Diversiteit & Inclusie

De Code Diversiteit & Inclusie is een gedragscode van, voor en door de Nederlandse culturele en creatieve sector. Het doel van de code is dat de culturele en creatieve sector de brede diversiteit van de Nederlandse samenleving representeert. Een basisvereiste is dat de sector gelijkwaardig toegankelijk is voor iedereen: als maker, producent, werkende en publiek. Zo wordt de sector van iedereen. Iedereen draagt er op eigen wijze aan bij. Iedereen wordt gewaardeerd, gerespecteerd, gehoord en voelt zich thuis in de sector en veilig in de werkomgeving.

Fair Practice Code

De Fair Practice Code biedt handvaten voor culturele professionals om toe te werken naar en toe te zien op een eerlijke beloning voor kunstenaars en creatieve makers. Ook voor anderen die zich inzetten voor de culturele sector, zoals stagiaires en vrijwilligers, biedt de code handvaten. Het belonen gaat dan niet enkel over geld, maar ook over het bieden van ontwikkelingsmogelijkheden.

2.6. Duurzaamheid 

Duurzaamheid staat bij de gemeente Meierijstad heel hoog op de agenda. We werken al jaren samen met inwoners en partners om onze leefomgeving aantrekkelijker te maken. Hoe we dat aanpakken staat in onze duurzaamheidsvisie. Samen zorgen we ervoor dat ook onze (klein)kinderen kunnen leven in een Meierijstad waar we denken aan elkaar en aan het milieu. 

De gemeente Meierijstad heeft een Duurzaamheidsvisie Meierijstad vastgesteld en richt zich op een aantal duurzaamheidsthema’s. Deze thema’s zijn:

• Energietransitie (o.a. energiebesparing in gebouwen)
• Verantwoord ondernemen 
• Circulair (o.a. voedselverspilling terugbrengen)
• Schone lucht
• Klimaatbestendig
• Biodiversiteit

Kunst en cultuur kan op verschillende manieren bijdragen aan de duurzaamheidsthema’s. Bij kunstprojecten kan bijvoorbeeld duurzaamheid meegenomen worden als gunningscriterium. Denk hierbij aan het gebruik van materialen. Bij de inkoop van duurzame materialen kan aandacht besteed worden aan fairtrade en streekproducten. De gesubsidieerde professionele organisaties kan gevraagd worden in hun jaarverslag aan te geven op welke manier zij een bijdrage leveren aan circulariteit (afval/grondstoffen, geen verspilling), biodiversiteit en verantwoord energieverbruik.

In het evenementbeleid van de gemeente wordt op verschillende manieren al aandacht gevraagd voor duurzaamheid. Denk hierbij aan het scheiden en recyclen van afval, het voorkomen van zwerfafval, zo min mogelijk gebruik van dieselgeneratoren en duurzame mobiliteit (het terugdringen van auto- en vrachtwagenbewegingen).

Sustainable Development Goals

De Sustainable Development Goals (SDG’s) / Duurzame Ontwikkelingsdoelen, zijn zeventien doelen om in 2030 van de wereld een betere plek te maken. Ze zijn een mondiaal kompas voor uitdagingen als armoede, onderwijs en de klimaatcrisis. Kunst en cultuur dragen bij aan deze doelen. Denk hierbij aan inclusief, gelijkwaardig en goed onderwijs voor iedereen (SDG 4), gelijke rechten voor mannen en vrouwen en empowerment van vrouwen en meisjes (SDG 5), verminderen van ongelijkheid binnen en tussen landen (SDG 10) en maak steden en dorpen inclusief, veilig, veerkrachtig en duurzaam (SDG 11).

Kunst en cultuur kunnen een grote rol spelen in het bespreekbaar, zichtbaar, hoorbaar en invoelbaar maken van het belang van duurzaamheid. Denk hierbij aan lezingen, theatervoorstellingen of kunstwerken.

Meierijstad is een Fairtradegemeente. Fairtrade is een duurzame vorm van handel. Door eerlijke lonen krijgt de lokale bevolking in ontwikkelingslanden een echte kans op een beter leven. Met de extra inkomsten worden scholen gebouwd, waterputten aangelegd, sanitaire voorzieningen gemaakt en nog veel meer. Fairtrade producten maken voor deze mensen het verschil tussen overleven en ontwikkelen. Als Fairtradegemeente werken wij aan het vergroten van het aanbod fairtrade producten. De organisaties in de kunst- en cultuursector worden gestimuleerd de fairtrade gedachte te adopteren en fairtrade producten in hun assortiment op te nemen of zelf te gebruiken.

3.1. Inleiding

In dit hoofdstuk beschrijven we het vergezicht voor kunst en cultuur in Meierijstad in 2030. Vertrekpunt hierbij is het Coalitieakkoord 2022 – 2026 ‘Thuis in Meierijstad’ van de gemeente Meierijstad.

3.2. Coalitieakkoord 2022 – 2026, gemeente Meierijstad

In het huidige coalitieakkoord is in programma 5 de ambitie voor kunst en cultuur in de gemeente Meierijstad als volgt beschreven:

‘Meer inwoners zijn in de gelegenheid om deel te nemen aan uitingen van kunst en cultuur.
Kunst en cultuur zijn van grote sociale waarde voor de mens. Dat inspireert, daagt uit tot
nadenken, verbindt en zorgt voor persoonlijke ontwikkeling: actief door zelf kunst te beoefenen,
reflectief door te kijken of te luisteren. Kunst en cultuur dragen bij aan een sterke
lokale economie.’

Deze kunst- en cultuurnota is opgesteld in opdracht van de gemeenteraad. In het startgesprek met de gemeenteraad van 20 mei 2021 heeft het college kaders en handvatten meegekregen om inhoud te geven aan deze nota. Samen met de ideeën en opbrengsten uit het brede participatieproces met verschillende werksessies, gesprekken en onderzoeken heeft dit geleid tot deze nota.

3.3. Vergezicht: Kunst en Cultuur in Meierijstad in 2030.

Wat voor een gemeente wil Meierijstad zijn op het terrein van kunst en cultuur in 2030? 

Zoals door de Raad van Verbeelding wordt geformuleerd is Meierijstad een inclusieve en toegankelijke culturele gemeente. Gelijke kansen voor alle inwoners. Creativiteit staat aan de basis van elke ontwikkeling, op welk vlak dan ook. Samen maken, tonen en beleven staat centraal. Iedereen, ongeacht afkomst, leeftijd of inkomen, kan zich herkennen in het culturele aanbod en voelt zich welkom bij onze culturele organisaties. Onze artistieke signatuur levert een sterk en aansprekend profiel op dat de aantrekkelijkheid voor bezoekers en het vestigingsklimaat in de gemeente vergroot. Er zijn volop verbindingen met het professionele veld, het verenigingsleven en de amateurkunst. 

We zetten bewust stappen buiten onze comfortzones, gaan schuring en ontregeling niet uit de weg. Alle inwoners van Meierijstad kunnen zich artistiek ontplooien dankzij een stevige, samenhangende en complete keten van kennismaken, leren, produceren en presenteren. Mogelijk gemaakt door de bestaande stevige culturele basisinfrastructuur. 

De kunst- en cultuursector, het onderwijs en de gemeente zorgen er samen voor dat er naast een (basis)aanbod maatwerk wordt gerealiseerd per school en schoolbestuur, aansluitend bij de behoeften en visies van het onderwijs. Kunst en cultuur maken onderdeel uit van het curriculum dat leidt tot meer creativiteit en verdieping. Via een doorlopende leerlijn worden programma’s aangeboden, uitgevoerd door kunstprofessionals. Alle scholen in het primair en voortgezet onderwijs hebben een visie op cultuureducatie. 

De kleinschaligheid en intimiteit van onze kernen zijn nog altijd belangrijk. We omarmen ook de kansen om ons te onderscheiden en ons te meten met de omliggende gemeenten en op nationaal niveau. Het onderscheidend vermogen zit hem in de organisatie van diverse festivals. Iets waar Meierijstad goed in is. Er is sprake van een gedifferentieerd aanbod, variërend van gratis festivals tot landelijk toonaangevende festivals.

Het tonen van lef en leggen van nieuwe verbindingen met andere domeinen wordt door het culturele veld, bezoekers en makers gewaardeerd. Er is ruimte voor ontwikkeling en verduurzaming en het culturele veld is betrokken bij maatschappelijke opgaves. Meierijstad biedt kunstenaars en culturele organisaties artistiek, fysiek en financieel de ruimte om zichzelf én de gemeente cultureel verder te ontwikkelen. Daarbij hoort ook een eerlijke beloning voor makers.

De ondernemers in Meierijstad zetten zich met kracht in voor de kunst- en cultuursector. Dit gebeurt door sponsoring van activiteiten en evenementen, door  facilitair en logistiek ondersteuning te bieden  en door in natura diensten te verlenen of producten te leveren. Deze ondersteuning sluit aan bij de gedachte dat werkgevers het belangrijk vinden dat er voor hun werknemers en gezinnen in Meierijstad sprake is van een bruisende kunst- en cultuursector. Er moet wat te doen zijn zodat het prettig wonen en verblijven is in Meierijstad. Bedrijfsleven, de cultuursector en de gemeente zijn overtuigd van de directe relatie tussen levendige kunst en cultuur en een uitnodigend vestigingsklimaat voor iedereen. 

Precies voorspellen of dit ‘vergezicht 2030’ zo zal uitpakken kunnen we niet. Wat we wel weten is dat de sector kunst en cultuur de gemeente Meierijstad bijzonder kleurt en op de kaart zet. Daarmee is deze sector van grote waarde voor onze gemeente, voor nu en in de toekomst.

‘Creativiteit is onuitputtelijk. Hoe meer je het gebruikt, hoe meer je ervan krijgt.’
Maya Angelou (Amerikaans dichter, schrijfster)

3.4. Speerpunten

De bovenstaande ambitie en het vergezicht zijn uitgewerkt in 4 speerpunten. Deze speerpunten zijn:

1. Behouden en versterken van een culturele basisinfrastructuur.
2. Iedereen kan meedoen.
3. Balans tussen groot en klein.
4. Ruimte voor vernieuwing en ontwikkeling.

De speerpunten zijn uitgewerkt in de hoofdstukken 4 tot en met 7. Ieder hoofdstuk eindigt met een overzicht van actiepunten, verdeeld in ‘wat we blijven doen’ en ‘wat we nieuw gaan doen’. De actiepunten zoals opgenomen in het collegewerkprogramma ‘Thuis in Meierijstad, Mijlpalen 2023 – 2026’ zijn ook opgenomen in deze hoofdstukken.

4.1. Inleiding

Het behouden en versterken van de culturele basisinfrastructuur is het eerste speerpunt om de ambities van Meierijstad voor kunst en cultuur te kunnen realiseren. Een basisinfrastructuur is een bepaald basisniveau aan voorzieningen en activiteiten op het gebied van kunst en cultuur dat minimaal nodig is om onze ambities te verwezenlijken en te voldoen aan wet en regelgeving.

De culturele basisinfrastructuur moet ook toekomstbestendig zijn. Dit betekent dat wij hier blijvend in moeten investeren, omdat zij van groot belang zijn voor de instandhouding van het totaal voorzieningenniveau op het gebied van kunst en cultuur in Meierijstad. 

De culturele basisinfrastructuur bestaat uit de volgende onderdelen:

• Culturele kernvoorzieningen
• Specifieke culturele voorzieningen
• Amateurkunst
• Professionele makers
• Vrijwilligers

4.2. Culturele kernvoorzieningen

Culturele kernvoorzieningen zijn organisaties die de ruggengraat vormen van de lokale kunst- en cultuursector. Dit betekent dat zij:

• een diep geworteld en constant onderdeel zijn van het culturele leven in Meierijstad, én
• een verantwoordelijkheid dragen voor het algehele culturele klimaat in de gemeente. 

De definitie van kernvoorziening is nog verder operationeel uitgewerkt. Een kernvoorziening dient aan de volgende voorwaarden te voldoen. 

• De organisatie fungeert lokaal als motor of inspirator voor een bepaalde cultuurdiscipline.
• De organisatie is verantwoordelijk voor het lokale functioneren van de creatieve keten in de bepaalde discipline. 
• De organisatie werkt voor alle inwoners in Meierijstad en is zichtbaar in geheel Meierijstad. 
• De organisatie betreft een professionele organisatie met beroepskrachten en onderdeel van het beleidsplan is het vervullen van cultuur educatieve taken.
• De organisatie werkt binnen het cultuurveld en/of daarbuiten samen met andere organisaties.
• De organisatie werkt aantoonbaar aan research en development. 

De culturele basisinfrastructuur van Meierijstad kent vijf dragende kernvoorzieningen. Dit zijn:

• Noord Oost Brabantse Bibliotheken (NOBB).
• Phoenix Cultuur (inclusief CHV Academy, Circle of Talent).
• Theater De Blauwe Kei.
• Cultuurkade Meierijstad.
• Kunststichting Meierijstad.

Deze organisaties voldoen aan de hiervoor genoemde voorwaarden. Voor elk van deze organisaties geldt dat zij goed toegerust zijn voor de taken die ze uitvoeren. Dit vraagt aandacht voor de kwaliteit van de organisaties en accommodaties waarvan men gebruik maakt. We kiezen ervoor om blijvend te investeren en dus structurele subsidieafspraken te maken met deze professionele organisaties. Dit leidt zeker tot continuïteit en versterking van de dienstverlening en activiteiten binnen de gehele sector en voorkomt dat er hiaten ontstaan in het aanbod. We verlenen een budgetsubsidie tot en met 2030 met tussentijdse monitoring en evaluatie. Daarmee spreken we ons vertrouwen in deze organisaties uit. Dit biedt hen zekerheid en continuïteit voor hun deelnemers, bezoekers, medewerkers en hun organisatie als geheel. 

Dit betekent echter niet dat andere soortgelijke organisaties of aanbieders geen subsidie kunnen krijgen. Incidenteel kan een beroep op de gemeente worden gedaan voor het subsidiëren van die activiteiten die aansluiten bij het realiseren van de gemeentelijke doelen. Structurele ondersteuning van andere aanbieders zoals een private muziekschool vindt niet plaats

We kiezen bijvoorbeeld bewust voor een sterke relatie met Phoenix Cultuur als kunstencentrum. Dit heeft als voordeel dat:

• je met een sterke partner meerjarige afspraken maakt over het sluitende aanbod in Meierijstad.
• je deze partner kunt aanspreken op de verantwoordelijkheid van de mate van volledigheid en kwaliteit van het aanbod. 
• je continuïteit van dienstverlening borgt.
• je met een gecertificeerde organisatie werkt, die is aangesloten bij een stevig landelijk netwerk 
• je met een soort van een expertisecentrum werkt, waar professionals eventueel met andere partners komen tot vernieuwing van programma’s en activiteiten.
• je met een partner contracten afsluit die naast individuele lessen ook de mogelijkheid aanbiedt  en stimuleert te komen tot samenspel (via bands, ensembles, etc). 
• je met een partner samenwerkt die ook cultuureducatie aanbiedt op (basis)scholen. 
• je met een partner samenwerkt die structureel en aantoonbaar een ondersteunende rol vervult richting het amateurkunstveld (verenigingsleven).
• je met een partner werkt die structureel in de gemeente zichtbaar is door de organisatie van of deelname aan concerten, voorstellingen en/of festivals.

Op de volgende pagina’s worden op hoofdlijnen de ambities per kernvoorziening beschreven. Deze beschrijvingen zijn in samenwerking met de organisaties tot stand gekomen. 

Bibliotheek Meierijstad

De openbare bibliotheek is een laagdrempelige organisatie in alle kernen in Meierijstad. Naast de uitleen van boeken zijn er workshops, spreekuren en activiteiten. Steeds vaker is de bibliotheek naast partner in kunst en cultuur ook partner in het sociale domein, bij recreatie en vrije tijd en is zij een leerbedrijf. Dat vraagt om integraal beleid, een netwerkaanpak. 

De bibliotheken in Meierijstad bieden ruimte voor een leven lang ontwikkelen, voor even uitstappen uit de drukte en je verdiepen, ervoor zorgen dat je mee kan doen in de samenleving door je basisvaardigheden bij te houden, de zelfredzame burger. De bibliotheek als plek waar je mag zijn, waar een brede collectie aan boeken en informatie (online en fysiek), en advies voor iedereen beschikbaar is. 
De bibliotheek in Meierijstad staat midden in de samenleving en biedt een gedegen collectie en een professioneel team in een toegankelijke omgeving.  Een openbare plaats voor iedereen of het nu gaat om het lezen van de krant, studeren, ontspannen of hulp zoeken. De bibliotheek is en blijft een vraagbaak en een baken voor elke inwoner van Meierijstad. De vestigingen in Meierijstad zijn de afgelopen jaren gerenoveerd en voldoen daarmee aan de hedendaagse eisen. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan de Wet stelselherziening openbare bibliotheken. 

De bibliotheek heeft als wettelijk taak om een laagdrempelige toegang tot kunst en cultuur te bieden en dat vraagt om een nauwe samenwerking met andere cultuurpartners.

De grote uitdaging voor de komende jaren is om samen met kinderopvang, onderwijspartners en ouders ervoor te zorgen dat de leesmotivatie bij kinderen verbetert. Want het is niet goed gesteld met de leescultuur thuis en op scholen. Dat blijkt steeds weer uit allerlei onderzoeken en uit zich ook in maatschappelijke problemen zoals laaggeletterdheid. Niet mee kunnen doen in de samenleving draagt bij aan de tweedeling in de samenleving. Lezen is daarom een onontbeerlijke basisvaardigheid. 

Gio van Creij, directeur bestuurder NOBB (Bibliotheek Meierijstad:
‘De bibliotheek staat als een huis in Meierijstad, midden in de samenleving met een breed aanbod aan collectie. Niet solitair maar samen met partners, bezoekers en leden vormt zij de ‘community’ bibliotheek.’

Vanaf 2025 krijgen gemeenten een zorgplicht voor de bibliotheek. Dit houdt in dat gemeenten met financiële bijdrage van het Rijk de aanwezigheid van en toegang tot de bibliotheek moeten verzorgen. Hiervoor is landelijk jaarlijks ongeveer 54 miljoen Euro beschikbaar. Naast deze zorgplicht zijn er (rijks)regelingen, waarin de bibliotheek een rol speelt. Landelijk hebben de bibliotheken zich gecommitteerd aan ‘extra’ maatschappelijke opgaven, zoals het bevorderen van de geletterdheid, een leven lang ontwikkelen en participatie in de informatiesamenleving (Informatiepunt Digitale Overheid).  

Phoenix Cultuur 

De missie van Phoenix cultuur sluit naadloos aan bij de ambitie van de gemeente Meierijstad. Iedereen in Meierijstad, jong en oud, moet mee kunnen doen en zijn of haar talent kunnen ontplooien. Phoenix cultuur biedt met haar organisatiekracht onderwijs aan in de kunstdisciplines dans, beeldende kunst, muziek en theater. Deze lessen, workshops en cursussen worden gegeven door professionele kunstdocenten. In het eigen beleidsplan stelt Phoenix Cultuur dat deze missie wenselijk en uitvoerbaar is vanuit de volgende overtuiging: 

• Professioneel kunstaanbod voor iedereen toegankelijk.
• Cursist/leerling (klant) en kunstdocent staan centraal.
• Wij inspireren en verwonderen en zijn op eigen wijze altijd in beweging.

Activiteiten in het cursushuis

De basis van Phoenix Cultuur wordt gevormd door het cursushuis. Hiermee wil men jong en oud hun talent en creativiteit laten ontwikkelen. Het cursushuis omvat de kunstlessen, workshops en lesactiviteiten in de vrije tijd. De komende periode wordt gestreefd meer verschillende doelgroepen aan Phoenix Cultuur te binden. 

Phoenix Cultuur is op zes locaties in Meierijstad actief. Per leslocatie wordt bekeken welke faciliteiten en aanbod het beste aansluit bij de vraag van de lokale gemeenschap. Daarop wordt geïnvesteerd en geprogrammeerd. Gestreefd wordt naar een inclusief en toegankelijk aanbod voor iedereen. 

Activiteiten in het projectenhuis 

Met de activiteiten in het projectenhuis is Phoenix Cultuur verspreid over de hele gemeente actief als partner van festivals en ondersteuner van de amateurkunst(verenigingen), zoals de muziekverenigingen. Zo maken ze kunst en cultuur zichtbaar en bieden ze iedereen in de gemeenschap de gelegenheid hiermee kennis te maken en op een laagdrempelige manier actief te participeren. Daarnaast zoekt Phoenix Cultuur samenwerking op met organisaties in andere domeinen, waaronder het sociaal domein en het onderwijs. De organisatie is overtuigd van de kracht van kunst- en cultuureducatie als middel in deze domeinen.

Om de ambities in het cursus- en het projectenhuis waar te maken en nieuwe initiatieven succesvol te laten zijn, is organisatiekracht nodig. Door deze organisatiekracht kan Phoenix Cultuur nieuwe initiatieven, zoals eerder de CHV Academy, blijven ontplooien, culturele projecten initiëren en faciliteren en een professionele partner en culturele aanjager zijn binnen de gemeente Meierijstad. Zonder deze organisatiekracht en een gezonde basis is dit niet haalbaar.

Barbara Brouwer, directeur Phoenix Cultuur: 
‘We zitten inmiddels in het culturele DNA van Meierijstad en zijn met onze kunstdocenten niet meer weg te denken uit het aanbod van kunsteducatie en de kunst en culturele projecten in de hele gemeente en daar zijn we trots op!’

CHV Academy

CHV Academy, Circle of Talent is een initiatief van Phoenix Cultuur in samenwerking met het bedrijfsleven, onderwijs en de gemeente. Het project heeft als doel alle kinderen en jongeren hun creativiteit en talenten te laten ontdekken en ontwikkelen.

Tijdens structurele lessen van professionele kunstdocenten in het reguliere onderwijs (primair onderwijs en voortgezet onderwijs) maken kinderen en jongeren kennis met dans, theater, muziek of beeldende kunst. In hun vrije tijd kunnen jonge enthousiastelingen bij de verschillende professionele cultuuraanbieders in Meierijstad en in de talentklassen van CHV Academy hun talent verder ontwikkelen. Doorstromen naar een mbo- of hbo-(kunst) vakopleiding zoals het conservatorium of de kunstacademie is een mogelijkheid. 

Natuurlijk hoeft niet elke jongere een kunstprofessional te worden. Door de structurele kunstlessen en andere activiteiten van de CHV Academy ontwikkelen de kinderen en jongeren hun vaardigheden en zelfvertrouwen, Dit is van onschatbare waarde voor hun volwassen leven. 

Het initiatief is inmiddels zeer succesvol. De komende jaren wordt ingezet op het duurzaam inhoudelijk ontwikkelen van alle programmaonderdelen. De prioriteit ligt hierbij op:

• Het doorontwikkelen van de CHV Academy, zodat in 2030 sprake is van een duurzaam en blijvend programma in het onderwijs en in de vrije tijd.
• Het vergroten van de zichtbaarheid van alle activiteiten voor de verschillende doelgroepen.
• Het blijvend verbinden van het bedrijfsleven, gemeente en onderwijs en het aantrekken van nieuwe partners.

Theater De Blauwe Kei

De professionele podiumkunsten worden in Meierijstad geprogrammeerd door Theater De Blauwe Kei, het Theater aan de Noordkade. Het theater programmeert in de grote zaal met 700 en de kleine zaal met 100 stoelen. Daarnaast wordt nu en de komende jaren in de podiumzaal van Cultureel Centrum ’t Spectrum professioneel geprogrammeerd (de zaal voor het tussensegment met 200+ stoelen). Programmeren blijft in de toekomst niet beperkt tot de traditionele zalen. De Noordkade nodigt juist uit om ook op andere plekken voorstellingen en concerten te vertonen. 

De huidige tijd vraagt om reflectie, inspiratie en creativiteit, om medemenselijkheid en wezenlijk contact. Daarnaast signaleren we in deze tijd een grote behoefte aan ontspanning. De podiumkunsten kunnen bij dit alles van meerwaarde zijn. Theater de Blauwe Kei heeft tal van mogelijkheden om de belangrijke culturele en maatschappelijke opgaven in Meierijstad mede vorm te geven. Voor en met de bewoners en bezoekers van onze stad, met theatermakers, culturele en maatschappelijke partners. 

Harry Vermeulen, directeur:
‘De Blauwe Kei is in 2030 een spraakmakend én smaakmakend theater voor onze gemeente en de regio; als inwoner en bezoeker van Meierijstad of als gast van verre word je hier verrast en voel je je thuis.’

De Blauwe Kei is dé plek waar je een concert, de musical van je kind, of een voorstelling bijwoont, waar je geniet van de omgeving en het tastbare industriële erfgoed. Het theater is ook de vertrouwde speelplek voor veel lokale dans-, muziek- en theaterproducties. Kortom: een theater waar mensen en beleving centraal staan en waar de podiumkunsten gevierd worden. Aandacht is er voor het aantrekken van nieuw en vooral jong publiek, het faciliteren van lokale verenigingen en organisaties en voor innovatieve en nieuwe theaterprogrammering. Het theater ziet groei als een organische ontwikkeling, niet als doel op zichzelf. 

Aandacht is er verder voor praktische zaken op het gebied van logistiek, vindbaarheid en zichtbaarheid van het theater en verbetering van de faciliteiten voor bezoeker en artiest. Daarnaast worden  meerjarige afspraken gemaakt over het onderhoud van de theaterinstallaties en inventaris van de huidige theaterzalen.   

Op weg naar 2030 heeft het theater de volgende ambities. 

• In de theaterprogrammering wordt een landelijk toonaangevend aanbod gepresenteerd, maar er wordt ook geïnvesteerd in unieke producties die elders niet te zien zijn. Het theater heeft een sterk profiel met focus op cabaret, muziek, jeugdtheater en theater waarbij talenten een kans krijgen. Nieuwe theatermakers krijgen kansen om meerjarig te spelen en zich te ontwikkelen. De programma’s zijn zo toegankelijk mogelijk voor een breed en divers publiek. In het culturele landschap wil men opvallen met een uniek programma in een bijzondere omgeving waar iedereen zich thuis kan voelen. Dat iedereen mee kan doen is belangrijk.
• Het theater is lokaal goed geworteld en vanaf de Noordkade als thuisbasis wordt intensief samengewerkt met lokale cultuurmakers en maatschappelijke partners in Meierijstad, onder meer in het sociaal domein. Cultuureducatie en -participatie wordt ondersteund voor alle inwoners in alle leeftijden. 
• Het theater participeert in festivals in Meierijstad en ontmoet daar potentieel nieuw publiek. Het theater ontwikkelt op de Noordkade ook eigen- en coproducties rondom voedsel/food. 

Cultuurkade Meierijstad

Cultuurkade is het onafhankelijk loket tussen het onderwijs en de culturele aanbieders voor alles wat met cultuureducatie tijdens schooltijd te maken heeft in Meierijstad. Daarnaast is Cultuurkade meedenkend adviseur bij het maken van een cultureel programma, dat aansluit bij de visie en plannen van een school. 

Bij Cultuurkade wordt een mix van culturele activiteiten gecreëerd die een aantoonbare bijdrage levert aan de persoonsvorming van alle kinderen in Meierijstad. Dit wordt gerealiseerd in samenwerking met vele partners. 

Cultuurkade is en blijft zichtbaar op alle scholen in Meierijstad. In goed overleg en in samenwerking met de interne cultuurcoördinatoren op de scholen worden programma’s samengesteld met het doel alle leerlingen te bereiken. Leerlingen worden op verschillende aspecten uitgedaagd om naar zichzelf te kijken. Want wie naar kunst kijkt, kijkt naar zichzelf. Kunst is geen wiskunde, er is geen goed of fout. Dat maakt kunst ook een veilig medium voor gespreksonderwerpen. Op deze manier dragen de programma’s van Cultuurkade bij aan de persoonlijke ontwikkeling van alle leerlingen in Meierijstad. Een leerling leert hierdoor over zichzelf, over de ander en ook dat er andere perspectieven zijn. 

Cultuurkade is verantwoordelijk voor de uitvoering van de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit. Tot en met 2024 zijn hiervoor rijksmiddelen via het Fonds voor Cultuurparticipatie beschikbaar. Voor Meierijstad is voortzetting hiervan belangrijk om kwalitatieve cultuureducatie in het onderwijs te kunnen blijven waarborgen.  

Cultuurkade Meierijstad is verantwoordelijk voor het uitvoeren van het Kunstmenu voor alle basisscholen in Meierijstad. Via dit menu krijgen leerlingen kunstlessen in alle disciplines aangeboden. 

Ook is en blijft Cultuurkade nadrukkelijk betrokken bij grote projecten. Voorbeeld hiervan zijn de lespakketten voor Operation Market Garden en het 200 jaar bestaan van de Zuid-Willemsvaart. In de komende jaren ontstaan hiervoor lokale nieuwe mogelijkheden. In samenwerking met partners worden aan de hand van een thema programma’s ontwikkeld voor het onderwijs en worden kunstenaars in staat gesteld een creatieve bijdrage te leveren. 

Susanne Dumoulin (marktplaatscoördinator) citeert een meisje uit groep 7/8 van bs Maria ter Heide. 
‘Ik kijk nu anders naar het kanaal, omdat ik nu iets heb meegemaakt hier. En wat ik zeker ga onthouden, is dat mannen en vrouwen bij de aanleg van het kanaal niet evenveel betaald kregen. Dat vond ik wel apart, dat zou toch gelijk moeten zijn! Ik was er ook écht verbaasd over dat dat nu nog steeds zo is!’

Kunststichting Meierijstad

Kunststichting Meierijstad adviseert het college gevraagd en ongevraagd over het aankopen, handhaven, herplaatsen en realiseren van kunstwerken in de openbare ruimte. De stichting laat zich op haar beurt adviseren door gerenommeerde kunstenaars, architecten en anderen. De gerealiseerde kunstwerken worden overgedragen aan de gemeente Meierijstad en opgenomen in het reguliere meerjaren onderhoudsplan. 

Vanaf de start is de Kunststichting initiatiefrijk en autonoom en geeft ze steeds blijk van cultureel ondernemerschap. Ze legt steeds de verbinding tussen samenleving, kunst en ondernemers. De kunststichting betrekt vanuit een onafhankelijke positie alle partijen bij het ontwikkelen van beeldende kunst in de openbare ruimte. De ambitie is om bewoners, ondernemers, experts en kunstenaars mee te nemen in een visie die inspireert. 

Kunst in de openbare ruimte verhoogt de kwaliteit van de gebouwde omgeving en draagt bij aan de identiteit van de plek waar het kunstwerk wordt geplaatst. Het draagt bij tot een nieuwe, verassende kijk op maatschappelijke uitdagingen zoals energietransitie en woningnood. Kunst in de openbare ruimte zorgt voor een laagdrempelige toegang tot professionele kunst van grote groepen mensen. Kunst in de openbare ruimte versterkt het merk Meierijstad, het laat zien wie en wat je als stad wil zijn. 

Echter zonder budget kom je niet tot resultaat. De investering van de gemeente maakt het mogelijk voor de kunststichting bij externe fondsen subsidies aan te vragen, zodat een grote budget ontstaat. De relatie met KunstLoc, Brabant C, Mondriaanfonds, Prins Bernard Cultuurfonds enz. is om deze reden voortdurend bij de stichting onder de aandacht.

Margriet Braüner, voorzitter:
‘Kunststichting Meierijstad inspireert, enthousiasmeert en verbindt de inwoners en bezoekers van Meierijstad met professionele kunst in de openbare ruimte. Wij willen de zintuigen op alle vlakken prikkelen en de blik en horizon van mensen verbreden. Met veelzijdige kunst en kunstprojecten willen wij aansluiten bij omgeving, gebouw en plaats maar vooral ook bij de belevingswereld van mensen’. 

De grotere schaal van Meierijstad stelt de gemeente en de kunststichting voor een uitdaging. Niet alleen verschillen de dertien kernen sterk van elkaar, ook is de spreiding een flinke uitdaging. Moet de kunst in de openbare ruimte gelijkelijk over de kernen worden verdeeld? Is er een andere schaal van de werken nodig? Wat zijn de kansen op de langere termijn? Wat is een goed begin? De antwoorden op deze vragen hebben geleid tot het ‘Raamwerk Visie op kunst in de openbare ruimte van Meierijstad 2022 – 2030’ van de kunststichting. De stichting kijkt naar actuele vraagstukken, naar de ontwikkelingen in de kunst in de ruimtelijke ordening en zorgt voor verbinding van de verschillende kunstprojecten die een rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van Meierijstad. De artistieke kwaliteit staat hierbij voorop.

Van groot belang is het uitwerken van een participatieparagraaf per project, waarbij al bij aanvang  helderheid bestaat over verantwoordelijkheden, wie de partners zijn en wanneer deze worden betrokken. Op deze wijze ontstaat draagvlak voor het realiseren van een nieuw kunstproject. Ondanks de wens om tot een optimaal draagvlak te komen, mag de realisatie van kunst in de openbare ruimte zeker wel schuren. Zonder uitputtend te zijn, zijn mogelijke voorbeelden van toekomstige kunstprojecten het Duits Lijntje, de ontwikkeling van de Vlagheide en het Omni-park Erp.

4.3. Specifieke culturele voorzieningen

De gemeente ondersteunt een aantal specifieke culturele voorzieningen die misschien niet direct tot de kernvoorzieningen behoren, maar wel degelijk zeer belangrijk zijn voor de gemeente. Deze (vrijwilligers) organisaties geven de bijzondere kleur aan Meierijstad. Een aantal hiervan is alleen actief in één van de kernen van de gemeente. Een enkeling vervult vanwege wetgeving een specifieke functie (lokale omroep).

De specifieke culturele voorzieningen in willekeurige volgorde zijn:

• Omroep Meierij
• Cultureel Centrum ’t Spectrum
• Cultureel Educatief Centrum Mariëndael
• CHV Noordkade
• Kunstgroep De Compagnie
• Roois Kultuur Kontakt
• Kulturele Evenementen Groepen (KEG) Schijndel
• Diverse festivals
• Diverse musea 

Lokale omroep

De staatssecretaris van Cultuur en Media heeft de ambitie uitgesproken de lokale omroepen te professionaliseren en hun onafhankelijkheid te versterken. Vanaf 2025 moet er sprake zijn van een vernieuwde financierings- en aanwijzingssystematiek van de lokale omroepen. Dit betekent concreet dat de kans aanwezig is dat zogenaamde streekomroepen ontstaan en dat de bekostiging rechtstreeks via het ministerie verloopt in plaats van de gemeente. 

Om tot een gedragen eindbeeld te komen heeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) een speciale werkgroep opgericht met de ministeries voor OCW en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de Vereniging Nederlandse Gemeenten, het Commissariaat voor de Media en de Nederlandse Lokale Publieke Omroepen. Gezamenlijk buigen zij zich de komende tijd o.a. over de criteria voor een lokaal toereikend media-aanbod, de aanwijzingsprocedure voor lokale omroepen en de wijze van financieren. Dit moet resulteren in een herziening van de Mediawet in 2025. Dit betekent dat tot 2025 de huidige Mediawet van toepassing blijft en dat de gemeente haar huidige rol blijft vervullen. 

Omroep Meierij is de lokale omroep in Meierijstad. De omroep heeft samen met Stichting Omroep Maasland, Stichting Lokale Omroep Maashorst, Stichting Lokale Omroep Gemert-Bakel en Stichting Laarbeekse Omroep Kontakt een subsidie ontvangen voor het verder professionaliseren van de omroep(en). Een kwartiermaker is aangesteld met het doel te onderzoeken op welke wijze deze omroepen in Brabant Noord Oost tot een samenwerking kunnen komen.

Culturele Centra: Cultureel Centrum ’t Spectrum en Cultuur Educatief Centrum Mariëndael

Cultureel Centrum ’t Spectrum en Cultureel Educatief Centrum Mariëndael onderscheiden zich van reguliere gemeenschaps- of dorpshuizen. Het zijn voorzieningen met een specifieke culturele opdracht, uitgevoerd door een professionele organisatie en staf. Deze opdracht bestaat uit het realiseren van een (sociaal) culturele programmering met andere (professionele) partners en het verhuren van specifieke ingerichte ruimtes, die voldoen aan bepaalde eisen (bijvoorbeeld dansvloeren, afzuiginstallaties voor ateliers, etc.) Deze centra zijn de plekken waar amateurverenigingen hun voorstellingen spelen en deze hiermee naar een hoger plan brengen. De culturele centra hebben een duidelijke functie voor de kernen Schijndel en Sint-Oedenrode. 

Een gemeenschaps- of dorpshuis heeft geen specifieke opdracht voor een cultureel programma. Deze wordt niet altijd aangestuurd door een professionele organisatie, maar wordt voornamelijk gerund door vrijwilligers. Deze accommodaties hebben natuurlijk wel een belangrijke maatschappelijke en sociale functie voor een dorp of een buurt. 

In de komende periode is het raadzaam een verdergaande samenwerking tussen de twee culturele centra ‘t Spectrum en Mariëndael op het gebied van organisatie, bestuur en exploitatie te onderzoeken. De redenen daarvoor is dat het hier om relatief kwetsbare en kleine organisaties gaat die vergelijkbaar zijn met elkaar. Zeker nu het gebouw van ’t Spectrum eigendom is van de gemeente Meierijstad. 

Kunst- en cultuurpresentatie: Kunstgroep De Compagnie, KEG Schijndel, Roois Kultuur Kontakt.

Tentoonstellingen, exposities en lezingen dienen meerdere doelen. Makers krijgen de kans hun werk te laten zien. Inwoners van Meierijstad kunnen zich laten inspireren en worden in de gelegenheid gesteld kunst in de eigen gemeente te aanschouwen. In Meierijstad kennen we, naast commerciële galerieën, drie organisaties die zonder winstoogmerk deze vorm van kunstpresentaties organiseren. Hiervoor worden subsidies verleend met als doel deze tentoonstellingen, exposities en lezingen zoveel mogelijk vrij toegankelijk te maken. De activiteiten worden met behulp van vele vrijwilligers georganiseerd.

De drie organisaties verschillen van elkaar als het gaat om de programmering (amateurs en/of professioneel kunstenaars), de locatie en de accommodatie. Kunstgroep de Compagnie maakt gebruik van verschillende ruimtes die door de gemeente wordt gehuurd op de Noordkade. Deze stichting faciliteert professioneel kunstenaars en heeft geen programma met amateurs. KEG Schijndel huurt een eigen ruimte in ’t Spectrum en programmeert professionele kunstenaars. Roois Kultuur Kontakt maakt gebruik van Mariëndael en andere accommodaties. Zij programmeert zowel amateur als professionele kunst. 

De gemeente Meierijstad vindt de huidige vorm van kunstpresentaties van belang voor het tonen van kunst in de eigen gemeente. We waarderen de variëteit aan focus en werkwijzen van deze presentatie-organisaties. Er is een beperkte samenwerking tussen KEG, RKK en Kunstgroep de Compagnie. We stimuleren meer samenwerking tussen deze organisaties, waarbij fuseren geen doel is, maar een mogelijke stip op de horizon. 

Festivals

De informatie over de festivals is beschreven in hoofdstuk 6.4. 

Diverse musea

Binnen onze gemeente zijn verschillende musea actief. Deze musea hebben wel een collectie, maar zijn niet ingeschreven in of toegelaten tot het landelijk Museumregister. Elk van deze musea of het nu hobbymatig van oorsprong is of een gecertificeerd museum, heeft een collectie die een breed palet aan waarden oplevert: variërend van schoonheid tot kennis. 

Welke musea kennen we in Meierijstad (bron Bezoekmeierijstad.nl)? 

• Autosalon Doornhoek
• Riekies blikkenmuseum 
• Stichting Industrieel Erfgoed Meierij
• Stichting Antoniusmolen & Geronimomuseum
• Museum Hoeve Strobol
• Museum Jekschotshof
• Museum van Brabantse Mutsen en Poffers 
• Smederij Museum H.J. van de Kamp 
• Jukeboxen museum
• Museum kasteel Henkenshage

De gemeente Meierijstad is nog bestuurlijk betrokken bij Stichting Smederij Museum H.J. van de Kamp in Sint-Oedenrode. Zoals bij Stichting Paulusgasthuis en Stichting Museum Kasteel Henkenshage, wordt deze bestuurlijke betrokkenheid beëindigd, zodat er geen sprake meer is van enige belangenverstrengeling. 

Museum van Brabantse Mutsen en Poffers (Stichting Paulus Gasthuisjes) wordt structureel gesubsidieerd en ontvangt jaarlijks een vast subsidiebedrag. Museum SieMei heeft in 2021 en 2022 éénmalig een subsidie gekregen om te voorkomen dat sluiting zou moeten plaatsvinden als gevolg van de Coronapandemie. We behouden de subsidierelatie met Stichting Paulus Gasthuisjes. Dit vloeit voort uit het in eigendom hebben van het gebouw. De overige musea hebben geen subsidierelatie met de gemeente Meierijstad. 

Museum Jan Heestershuis, Kunstcollectie Meierijstad (te zien in RAADhuis Schijndel, bestuurscentrum Sint-Oedenrode, gemeentehuis in Veghel en eventuele andere openbare locaties in Meierijstad) en de beeldende kunst op straat vormen samen de gemeentelijke kunstcollectie en zijn als zodanig onderdeel van de gemeentelijke organisatie en worden professioneel geleid en financieel structureel ondersteund. Museum Jan Heestershuis is een gecertificeerd museum en functioneert volgens de richtlijnen van ICOM (international Council of Museums). Mede om die reden wordt in hoofdstuk 7 apart ingegaan op Museum Jan Heestershuis en Kunstcollectie Meierijstad. De komende jaren staan met name in het teken van optimaliseren van de ontsluiting van de collectie, vernieuwing en versterking van programmering en educatie. 

4.4. Amateurkunst

Meierijstad heeft een dynamisch amateur¬kunstcircuit. In alle 13 kernen is wel een vorm van amateurkunst te vinden. De gemeente kent gesubsidieerde organisaties zoals muziekverenigingen, toneelverenigingen, circus, organisaties voor herdenkingen en volksfeesten, maar ook niet gesubsidieerde organisaties zoals orkesten, koren en popbandjes. 

De amateurkunst maakt onderdeel uit van de culturele basisinfrastructuur. Ook in 2030. Amateurkunst is van belang voor de ontwikkeling van personen en ook van belang voor de leefbaarheid in de kernen. Dit belang werken we verder uit in speerpunt 3, Balans tussen groot en klein (hoofdstuk 6).

4.5. Professionele makers

Tot de culturele basisinfrastructuur behoren ook de professionele makers: de zelfstandige beeldend kunstenaars, de particuliere muziekdocenten, creatieve ondernemers, ontwerpers, maar ook bijvoorbeeld technici licht en geluid. 

We ondersteunen de professionele maker met Meierijstad als hun thuisbasis. Dit sluit aan bij het vergezicht om kunstenaars en culturele organisaties artistiek, fysiek en financieel de ruimte te geven zich cultureel verder te ontwikkelen. In hoofdstuk 7 wordt hier verder op ingegaan.  

4.6. Vrijwilligers

Ook binnen de kunst- en cultuursector zijn vrijwilligers van groot belang. Niet alleen in de amateurkunst, want ook binnen de professionele organisaties zijn vrijwilligers een onmisbare schakel. Het is een landelijke tendens dat met name voor bestuursfuncties, maar ook zeker voor de uitvoering van activiteiten, het steeds lastiger wordt voldoende vrijwilligers te vinden. Dit brengt ook risico’s met zich mee voor de continuïteit van organisaties en verenigingen en voor de betaalbaarheid van een programma of product. 

In gesprekken met organisaties en verenigingen blijven we de betrokkenheid van vrijwilligers monitoren. Indien nodig worden kennis- en ontmoetingsbijeenkomsten georganiseerd met het doel organisaties met vrijwilligers te ondersteunen, te informeren en te voorzien van handvatten voor een succesvol vrijwilligersbeleid. 

4.7. Actiepunten

Het behoud en versterken van de culturele basisinfrastructuur willen we bereiken met de volgende actiepunten. Deze actiepunten zijn verdeeld in activiteiten die we blijven doen en activiteiten die nieuw zijn. 

Wat blijven we doen?

Activiteit	Planning
Culturele kernvoorzieningen
Het handhaven van de overlegstructuur tussen de gemeente en de culturele kernvoorzieningen.	2024 - 2030
Het structureel subsidiëren van de culturele kernvoorzieningen.	2024 - 2030
Het evalueren van de inzet van de culturele kernvoorzieningen in relatie tot de gemeentelijke doelstellingen.	2028
Specifieke culturele voorzieningen
Het structureel subsidiëren van de specifieke culturele voorzieningen.	2024 - 2030
Het evalueren van de inzet van de specifieke culturele voorzieningen in relatie tot de gemeentelijke doelstellingen.	2028
Amateurkunst
Het structureel subsidiëren van de amateurkunst.	2024 - 2030
Vrijwilligers
-	-
Professionele makers-
-	-

 

Wat gaan we nieuw doen?

Activiteit	Planning
Culturele kernvoorzieningen
Bibliotheek Meierijstad:
Uitvoering geven aan de wettelijke zorgplicht van de gemeente en aan aanvullende (rijks)regelingen.	2024 - 2030
Phoenix Cultuur:
-	-
Theater De Blauwe Kei:
Groei van de programmering van professionele podiumkunsten Theater De Blauwe Kei/Cultureel Centrum ’t Spectrum mogelijk maken.	2024 – 2030
Het opstellen van een onderhoudsplan voor de theatertechniek en inventaris.	2024
Het stimuleren van activiteiten met een bovenregionale/landelijke uitstraling, bijvoorbeeld een jeugdtheaterfestival.	2026
Cultuurkade Meierijstad:
Het continueren van de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit.	2025 – 2030
Het continueren van de combinatiefuncties Cultuurcoördinator Voortgezet Onderwijs.	2024 – 2030
Kunststichting Meierijstad:
Het versterken van de organisatie van Kunststichting Meierijstad.	2024
Culturele kernvoorzieningen:
De Governance Code Cultuur en Fair Practice Code opnemen als subsidievoorwaarden.	2024 – 2030
Specifieke culturele voorzieningen
Het professionaliseren van de lokale omroep.	2024 – 2030
Renovatie van pleinzaal Cultureel Centrum ’t Spectrum (exclusief ruimten gebiedsteam sociaal domein).	2025
Het bevorderen van de samenwerking tussen Cultureel Centrum ’t Spectrum en Cultureel Educatief Centrum Mariëndael.	2024 – 2030
Het bevorderen van de samenwerking tussen Kunstgroep De Compagnie, KEG Schijndel en Roois Kultuur Kontakt.	2024 – 2030
Het organiseren van initiatieven met als doel de musea in Meierijstad met elkaar te verbinden.	2024 - 2030
Amateurkunst
Zie speerpunt 3, Balans in groot en klein	-
Vrijwilligers
Zie speerpunt 3, Balans in groot en klein	-
Professionele makers
Het invoeren van een Makersregeling voor professionele makers in de kunst en cultuursector.	2024 - 2030
Het organiseren van ontmoetingsbijeenkomsten voor professionele culturele ondernemers/makers.	2025
Algemeen
Het organiseren van netwerkbijeenkomsten voor het gehele culturele veld voor kennisuitwisseling en samenwerking (zie speerpunt 3, Balans in groot en klein).	2024 - 2030

 

Financiën

De financiën voor het bestaande beleid (Wat blijven we doen?) binnen dit speerpunt zijn structureel opgenomen in de gemeentebegroting. Deze zijn als volgt: 

Financiën bestaand beleid

Onderwerp	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030
Bestaand beleid (voor specificatie zie bijlage 3)	6.661.233	6.661.233	6.661.233	6.661.233	6.661.233	6.661.233	6.661.233

 

De financiën voor het nieuwe beleid (Wat gaan we nieuw doen?) binnen dit speerpunt zijn als volgt

Financiën nieuw beleid

Onderwerp	Eenmalig	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030
Uitbreiding programmering professionele podiumkunsten Theater De Blauwe Kei/Cultureel Centrum ’t Spectrum	-	25.000	25.000	25.000	25.000	25.000	25.000	25.000
Het opstellen van een onderhoudsplan voor de theatertechniek en inventaris Theater De Blauwe Kei	800.000	-	-	-	-	-	-	-
Het professionaliseren van de organisatie van Kunststichting Meierijstad.	-	10.000	10.000	10.000	10.000	10.000	10.000	10.000
Renovatie van pleinzaal Cultureel Centrum 't Spectrum	-	75.000	75.000	75.000	75.000	75.000	75.000	75.000
Het bevorderen van samenwerking Kunstgroep De Compagnie, KEG Schijndel en Roois Kultuur Kontakt	105.000	-	-	-	-	-	-	-
Het uitvoeren van een Makersregeling voor professionele makers in de kunst- en cultuursector	200.000	-	-	-	-	-	-	-
Organisatie ontmoetingsbijeenkomsten culturele ondernemers/makers	30.000	-	-	-	-	-	-	-
Totaal	1.135.000	110.000	110.000	110.000	110.000	110.000	110.000	110.000

Bedragen zijn exclusief indexering.

5.1. Inleiding

Eén van de maatschappelijke doelen van de gemeente Meierijstad is dat iedereen, ongeacht etnische afkomst, religie, beperking, gender, seksuele oriëntatie, sociaal-economische situatie, leeftijd of opleiding moet kunnen deelnemen aan (culturele) activiteiten in de samenleving. In dit hoofdstuk worden onze ambities besproken voor een inclusieve samenleving, kunst en cultuur als hulpmiddel voor het sociaal domein, de ontwikkeling van het creatief vermogen, de bereikbaarheid en toegankelijkheid van voorzieningen, talentontwikkeling en het zichtbaar maken van kunst- en cultuuractiviteiten.  

5.2. Inclusieve samenleving 

Meierijstad kent een grote diversiteit aan inwoners en wil een inclusieve, toegankelijke gemeente zijn. Met zo’n grote diversiteit is het de uitdaging niet uit elkaar te groeien. Kunst en cultuur kunnen hierbij een rol spelen. De culturele sector draagt met publiek, deelnemers, programma’s, makers en personeel bij aan de diversiteit die onze gemeente kenmerkt. Als gemeente maken wij ons sterk voor een volwaardige participatie voor al die verschillende mensen. Kunst en cultuur zijn bij uitstek in staat alle inwoners van de gemeente aan te spreken. De sector kan deuren openen voor iedereen. Door op nieuwe manieren na te denken over programmering en publiek, door drempels te verlagen en toegankelijkheid te vergroten. Iedereen moet de mogelijkheid hebben zijn of haar weg te vinden zowel binnen het aanbod als in de actieve deelname aan cultuur. In een inclusieve culturele sector is iedereen welkom en wordt iedereen gezien, gewaardeerd, gerespecteerd en gehoord. 

Binnen de sector is de samenstelling van personeel, besturen en raden van toezicht van culturele organisaties een belangrijk thema. De professionele organisaties binnen de sector erkennen dat hierin verbetering mogelijk is. De Code Diversiteit & Inclusie is een belangrijk instrument om inclusie in culturele organisaties te bereiken. Alle culturele organisaties krijgen als subsidievoorwaarde de opdracht zich aan deze code te verbinden. 

Deze maatregel sluit aan bij de ambitie van het kabinet. De staatssecretaris van Cultuur en Media, vindt het belangrijk dat iedereen mee kan doen aan cultuur. Met het programma ‘Onbeperkt Meedoen’ wil zij ervoor zorgen dat meer mensen met een beperking mee kunnen doen met cultuur. Daarom worden aan instellingen en organisaties die subsidie ontvangen van de overheid gevraagd te werken volgens de Code Diversiteit & Inclusie. 

5.3. Ontwikkelen van creatief vermogen 

De samenleving van de toekomst vraagt om andere competenties en vaardigheden. Het ontwikkelen van creatieve en kunstzinnige vermogens bij kinderen, jongeren en volwassenen wordt steeds belangrijker. Cultuureducatie op school brengt kinderen en jongeren in aanraking met kunst en cultuur en levert zo een essentiële bijdrage aan het vroegtijdig ontwikkelen van de zogenaamde 21e-eeuwse vaardigheden. Meierijstad vindt de ontwikkeling van het creatief vermogen van jonge inwoners dan ook een belangrijk actiepunt. Met Cultuurkade Meierijstad en de CHV Academy is er binnen het primair en voortgezet onderwijs in Meierijstad veel aandacht voor cultuureducatie. Daarom wordt dit behouden en waar mogelijk versterkt. 

Iedereen krijgt de kans zich artistiek te ontplooien dankzij een stevige keten van cultuureducatie, via amateurkunst (educatie) naar talentontwikkeling. Alle inwoners van Meierijstad maken kennis met culturele activiteiten. Voor de jongste inwoners is hiervoor in 2017 de CHV Academy, Circle of Talent opgericht. Met structurele lessen van een kunstprofessional voor de groepen 4 tot en met 6 (en op een groot deel van de scholen groep 7) in het primair onderwijs (1 les per week, gedurende 30 weken) kunnen kinderen hun creatieve talenten en interesses ontdekken. De CHV Academy is zichtbaar op alle 34 scholen voor primair onderwijs (inclusief speciaal onderwijs) in Meierijstad. Wij streven naar een blijvende investering (in samenwerking met het bedrijfsleven en onderwijs) en daarmee een verduurzaming en uitbreiding van de kunstlessen van de CHV Academy in het basisonderwijs. Voor jongeren in het voortgezet onderwijs worden door de CHV Academy speciale Kick Arts! lessen georganiseerd. Willen jongeren zich nog verder ontwikkelen, dan kunnen zij terecht in de verschillende talentenklassen in de vrije tijd voor muziek, dans, theater en design.

Cultuurkade Meierijstad brengt cultuuronderwijs naar de klas, van de kleuters tot de eindexamenkandidaten, met verrassende en leerzame programma’s om leerlingen te inspireren. Eén nadrukkelijke opdracht vanuit het primair onderwijs blijft het voorzien in een lokaal kunstmenu; een gezamenlijke basis voor kunst en cultuur die voor alle leerlingen in het primair onderwijs in Meierijstad gelijk is. Leerlingen komen in aanraking met diverse kunstvormen en kunstenaars. Met het Kunstmenu wordt voor alle kinderen van groep 1 tot en met 8 in Meierijstad dezelfde basis gelegd op het gebied van kunst- en cultuuronderwijs. Hiermee leggen we een stevig fundament  op het gebied van cultuureducatie voor iedere basisschoolleerling in Meierijstad en dragen we bij aan de ontwikkeling van het creatief vermogen van de jonge inwoners van Meierijstad.

5.4. Bevorderen van bereikbaarheid en toegankelijkheid

Het culturele aanbod moet voor iedere inwoner van Meierijstad bereikbaar en toegankelijk zijn. 

We streven er naar dichtbij de inwoners culturele activiteiten te organiseren. Hiervoor zijn de centrale locaties in de grotere kernen van de gemeente beschikbaar, zoals Cultureel Centrum ’t Spectrum in Schijndel, Cultureel Educatief Centrum Mariëndael in Sint-Oedenrode en de Noordkade in Veghel. Deze accommodaties zijn geschikt voor alle inwoners van onze gemeente.
  
Helaas bestaat er voor een aantal inwoners ook een financiële drempel om deel te nemen aan culturele activiteiten. Inwoners met minder inkomen kunnen een beroep doen op de Regeling Maatschappelijke Participatie van de gemeente. De gemeente is daarnaast aangesloten bij het Jeugdfonds Sport en Cultuur Brabant. Het fonds maakt het samen met de gemeente mogelijk dat kinderen tot en met 17 jaar uit gezinnen met minder inkomen actief mee kunnen doen aan culturele activiteiten. In 2021 heeft het fonds het mogelijk gemaakt dat 38 kinderen uit Meierijstad deel konden nemen aan culturele activiteiten. Hiervoor werden bijvoorbeeld muziek- of danslessen mogelijk gemaakt of lesmateriaal aangeschaft.

De activiteiten die door de gemeente worden gesubsidieerd zijn in beginsel bedoeld voor de deelname van jeugd. Het is ook belangrijk dat volwassenen deelnemen aan kunst en cultuuractiviteiten. Voor wie dat niet kan, is er het gemeentelijk minimabeleid (voor eigen inwoners). Analoog aan het jeugdcultuurfonds willen we aanvullend komen tot een volwassenenfonds. Hierbij kan worden aangesloten bij het landelijk Volwassenenfonds Cultuur. Het doel hiervan is om meer volwassenen kennis te laten maken met of deel te laten nemen aan kunst en cultuur. 

Stichting Toegankelijk Meierijstad 

Ook inwoners met een beperking of chronische aandoening moeten kunnen genieten van wat de kunst- en cultuursector te bieden heeft. Deze doelgroep, die door de  dubbele vergrijzing toeneemt, moet zeker niet worden afgeremd, omdat een gebouw of een festival niet te bereiken of toegankelijk is. Stichting Toegankelijk Meierijstad komt op voor de belangen van deze inwoners. Zij testen bijvoorbeeld de (fysieke) toegankelijkheid van openbare cultuurgebouwen en festivals, zodat iedereen mee kan doen. De stichting geeft aan dat de gebouwen over het algemeen voldoen aan de gestelde eisen en voorwaarden. Voorafgaand aan een renovatie of realisatie wordt de stichting betrokken. Soms komt het voor dat een pand niet aangepast kan worden, omdat de bouwkundige en technische ingrepen niet mogelijk zijn of niet in verhouding staan tot de benodigde investeringen. De stichting heeft hier begrip voor.

Op het gebied van festivals kan verbetering plaatsvinden. De stichting heeft een checklist gemaakt voor evenementen, waartoe de festivals ook behoren. Deze checklist kan bij de vergunningverlening verstrekt worden met het doel zichtbaar te maken welke voorzieningen getroffen moeten worden om inwoners met een beperking ook deel te laten nemen aan het festival. Op dit moment is de toegankelijkheid niet opgenomen als een beoordelingscriterium voor een vergunning, maar vindt een verwijzing plaats naar de stichting. Nog beter is dat de festivalorganisatie voorafgaand aan de plannen met de stichting in gesprek gaan. 

Verbetering van toegankelijkheid van festivals zijn er in allerlei gradaties en de vraag is gerechtvaardigd hoe ver de organisaties moeten gaan. Je kunt uitgaan van een bepaalde basis waarin je als gemeente eisen stelt aan fysieke bereikbaarheid voor rolstoelgebruikers, bereik van een of meerdere podia voor de deelnemers en bezoekers met een beperking en aan het bereik en de positionering van publieksvoorzieningen zoals een kassa en toilet voor mensen met een beperking. 

5.5. Kunst- en cultuuraanbod beter zichtbaar maken

De verscheidenheid aan kunst- en cultuuractiviteiten is groot in Meierijstad. Maar niet alles is even bekend bij inwoners en organisaties. Dit bleek uit de werksessies. We vinden het belangrijk dat iedereen weet welke kunst –en cultuuractiviteiten en organisaties er in de gemeente zijn. 

We gaan meer aandacht besteden aan het kunst- en cultuuraanbod in de gemeente. Dit aanbod wordt meer gepromoot via diverse kanalen, zoals social media, de bezoekerswebsite www.bezoekmeierijstad.nl, een nieuwe uitgave van de kunst- en cultuurkrant en activiteiten zoals de uitreiking van de kunst- en cultuurprijs. Ook hierbij wordt gelet op (digitale) toegankelijkheid. We nemen tenslotte de komende jaren deel aan het kennismakingsproject Sjors Creatief. 

5.6 Kunst en cultuur als (hulp)middel voor sociaal domein

Gemeenten hebben een groeiend aantal (zorg)taken in het sociaal domein. Denk aan thuiszorg, jeugdzorg, participatie, gezondheidsbevordering en -preventie en actuele thema’s als eenzaamheid en armoede. Talloze onderzoeken tonen aan dat kunst en cultuur bijdraagt aan een goede gezondheid en de sociale cohesie in wijken en dorpen. Deelname aan culturele activiteiten kan de negatieve effecten van sociaal isolement tegengaan, voor verlichting zorgen en bijdragen aan fysiek welzijn. Het kan ook bijdragen aan het bespreekbaar maken van thema's. De afgelopen jaren organiseerde Meierijstad bijvoorbeeld (interactieve) voorstellingen rondom thema’s als complexe scheidingen, laaggeletterdheid, mantelzorg en dementie. 

We maken ons sterk voor een grotere inzet van kunst en cultuur bij vraagstukken in het sociaal domein. Mooie voorbeelden van samenwerkingen in de afgelopen jaren zijn Meierijstad Vitaal (dans- en bewegingslessen op Omroep Meierij), Gouden Dans (dansvoorstelling met ouderen) en het Kunstproject Het Kloosterkwartier (kennismaking).

Andere initiatieven die we tot en met 2030 gaan ondersteunen zijn Trots54 en Circus Caps. Trots54 is een kunst- en cultuur community voor en door jongeren in de regio Noordoost-Brabant in samenwerking met de theaters uit Meierijstad, Uden en Cuijk. Trots54 gelooft in de positieve kracht van kunstuitingen met kwaliteit. Jongeren worden zelf op het podium geplaatst of hun kunstuitingen worden geëxposeerd. Ze ontwikkelen en tonen hiermee hun talent en maken persoonlijke, maar ook maatschappelijke onderwerpen zichtbaar en bespreekbaar. Trots54 biedt jongeren uit alle lagen van de samenleving de mogelijkheid om deel te nemen. Scholen en leerlingen van het voortgezet onderwijs in Meierijstad nemen deel aan deze activiteiten.

Circus Caps verzorgt circuslessen voor kinderen met een beperking of handicap en hun broertjes en zusjes. Tijdens de lessen ligt de focus op de positieve mogelijkheden van kinderen. Door hier de nadruk op te leggen kunnen kinderen hun talenten verder ontwikkelen en naar buiten toe tonen. Dit geeft een positieve impuls aan hun persoonlijke ontwikkeling. 

Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA)

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft in januari 2023 het GALA (Gezond en Actief Leven Akkoord) ondertekend. Met dit akkoord wordt door verschillende partijen gebouwd aan een fundament voor een gerichte lokale en regionale aanpak op het gebied van preventie, gezondheid en sociale basis. Deze partijen zijn het ministerie van VWS, GGD’en, zorgverzekeraars en gemeenten.

De stip op de horizon is een gezonde generatie in 2040, met weerbare, gezonde mensen die kunnen opgroeien, leven, werken en wonen in een gezonde leefomgeving, en waarin sprake is van een sterke sociale basis. 

In het akkoord wordt aangegeven dat een bezoek aan een museum of het theater van betekenis kan zijn. Het verbindt mensen met elkaar, vergroot hun veerkracht en draagt bij aan persoonlijke ontwikkeling. De gezondheidseffecten van cultuurdeelname komen steeds meer in de belangstelling te staan sinds de World Health Organisation deze in kaart bracht. Via het Programma Cultuurparticipatie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) wordt cultuurdeelname gestimuleerd voor mensen voor wie dit niet vanzelfsprekend is, waaronder ouderen en mensen met een zorgbehoefte. 

De activiteiten in deze nota dragen zeker bij aan de brede doelstelling zoals genoemd in het GALA en krijgen in de periode tot en met 2030 de nodige aandacht. 

5.7. Actiepunten

Iedereen kan meedoen. Dit doel willen we bereiken met de volgende actiepunten. Deze actiepunten zijn verdeeld in activiteiten die we blijven doen en activiteiten die nieuw zijn. 

Wat blijven we doen?

Activiteit	Planning
Inclusieve samenleving
Het ondersteunen van culturele projecten in het kader van de inclusieve samenleving.	2024 – 2030
Het continueren van de regeling Maatschappelijke Participatie.	2024 – 2030
Ontwikkelen van creatief vermogen
Het continueren van de subsidiëring van de CHV Academy (groepen 4 tot en met 6 primair onderwijs).	2024 – 2030
Bevorderen van bereikbaarheid en toegankelijkheid
Deelname Jeugdfonds Sport en Cultuur Brabant	2024 - 2030
Kunst en cultuuraanbod beter zichtbaar maken
Uitreiking Kunst- en Cultuurprijs Meierijstad (inclusief evaluatie)	2024, 2026, 2028, 2030
Kunst en cultuur als (hulp)middel voor sociaal domein
Het ondersteunen van culturele projecten als hulpmiddel in het sociaal domein.	2024 – 2030

 

Wat gaan we nieuw doen?

Activiteit	Planning
Inclusieve samenleving
De Code Diversiteit & Inclusie opnemen als subsidievoorwaarden voor alle organisaties.	2024 – 2030
Ontwikkelen van creatief vermogen
Uitbreiding CHV Academy met groepen 3 en 7 primair onderwijs, versterken en verduurzamen van de organisatie en vergroten van de zichtbaarheid.	2024 – 2030
Het continueren van de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit (via Cultuurkade Meierijstad).	vanaf 2025
Bevorderen van toegankelijkheid en bereikbaarheid
Stichting Toegankelijk Meierijstad betrekken bij de organisatie van festivals en andere evenementen	2024 – 2030
Onderzoek doen naar de mogelijkheid van het oprichten van een Volwassenenfonds Cultuur.	2025 - 2030
Kunst en cultuuraanbod beter zichtbaar maken
Uitgifte kunst- en cultuurkrant.	2025, 2027, 2029
Het verbeteren van de zichtbaarheid van culturele organisaties, activiteiten en evenementen via bezoekerswebsite Bezoekmeierijstad.nl en social media.	2024 – 2030
Kunst en cultuur als (hulp)middel voor sociaal domein
Het versterken van de inzet van kunst en cultuur bij vraagstukken in het sociaal domein (binnen de gemeentelijke organisatie).	2024 – 2030

Financiën

De financiën voor het bestaande beleid (Wat blijven we doen?) binnen dit speerpunt zijn structureel opgenomen in de gemeentebegroting. Deze zijn als volgt: 

Financiën bestaand beleid

Onderwerp	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030
Bestaand beleid (voor specificatie zie bijlage 3)	5.000	-	5.000	-	5.000	-	5.000

 

Financiën nieuw beleid

Onderwerp	Eenmalig	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030
Uitbreiding CHV Academy met groepen 3 en 7 primair onderwijs, versterken organisatie, vergroten zichtbaarheid	-	50.000	50.000	50.000	50.000	50.000	50.000	50.000
Het continueren van de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit (via Cultuurkade Meierijstad, bijdrage Rijk vervalt per 2025)	-	-	44.448	44.448	44.448	44.448	44.448	44.448
Het instellen van een Volwassenenfonds Cultuur	60.000	-	-	-	-	-	-	-
Het versterken van de inzet van kunst en cultuur bij vraagstukken in het sociaal domein binnen de gemeentelijke organisatie	280.000	-	-	-	-	-	-	-
Totaal	340.000	50.000	94.448	94.448	94.448	94.448	94.448	94.448

Bedragen zijn exclusief indexering.

6.1. Inleiding 

Tijdens de verschillende werksessies is door deelnemers aangegeven dat Meierijstad zeker een ambitie mag uitspreken en groot mag denken. De realisatie van een stedelijk museum of het plaatsen van kunstwerken van internationale kunstenaars zijn genoemde voorbeelden van dit groot denken. Aan de andere kant mogen de kleine parels niet worden onderschat en vergeten. Ook deze pareltjes dragen bij aan het culturele aanbod in Meierijstad. 

In dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op de amateurkunst, het immaterieel erfgoed, het belang van behoud van de identiteit van de kernen en het festivalklimaat in Meierijstad. Doel van deze beschrijving is aandacht te schenken aan de onderdelen van het kunst- en cultuurbeleid die juist de balans tussen groot en klein bevorderen.

6.2. Amateurkunst

Meierijstad heeft in 2030 een dynamisch en fijnmazig amateurkunstcircuit. In alle 13 kernen is een aanbod aan amateurkunst aanwezig. De gemeente kent popbandjes, muziekverenigingen, orkesten, koren, toneelspelers, circusartiesten, dansers en verenigingen in allerlei soorten, maten en kwaliteiten. De amateurkunst, beleeft hoogtijdagen, maakt onderdeel uit van de culturele basisinfrastructuur van Meierijstad en levert een positieve bijdrage aan de leefbaarheid van de kernen.

Landelijke ontwikkelingen

Op landelijk niveau is er momenteel extra aandacht voor de amateurkunst. Geconstateerd is dat de georganiseerde amateurkunst kampt met een gebrek aan organisatiekracht, een gebrek aan betaalbare voorzieningen en een weinig gevarieerde en krimpende deelnemersgroep. Het gevolg: organisaties hebben het zwaar of vallen om en dat komt niet ten goede aan het plezier en de beleving van amateurkunst. De sector zit na twee jaar corona in een overlevingsstand. 

Om de potenties van de amateurkunst te benutten zal de sector volgens Landelijk Kennisinstituut  Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) en Bureau Management Consultancy (BMC)  gerevitaliseerd moeten worden. Revitalisering van de amateurkunst vraagt om een integrale aanpak en versterking van de ondersteuningsstructuur. Op dit moment wordt op rijksniveau invulling gegeven aan een zelfstandig Akkoord Amateurkunst voor 2025-2028. In het rapport ‘Revitalisering van de amateurkunst’ van BMC worden aanbevelingen gedaan voor een betere ondersteuningsstructuur voor de lange en de korte termijn. De belangrijkste zijn: 

• Voldoende toegankelijkheid voor iedereen.
• Passende en betaalbare ruimten voor amateurkunstverenigingen. 
• Maak het voor inwoners, die minder te besteden hebben, mogelijk toegang te krijgen tot amateurkunstverenigingen. 
• Verbinding leggen tussen de amateurkunst en zorg- en welzijnsorganisaties. 
• Verbinding leggen met de professionele kunsten.
• Bekostiging of uitbreiding van budgetten van een regeling/fonds voor de ondersteuning van lokale projecten die bijdragen aan de zichtbaarheid, toegankelijkheid en diversiteit van amateurkunst en/of projecten die de verbinding van amateurkunst met de professionele kunsten, met het sociaal domein en met de zorg bevorderen. 

We onderschrijven het belang van de amateurkunst voor de ontwikkeling van de inwoners, voor het culturele klimaat en het voor een plezierig woon- en leefklimaat. De komende periode wordt ingezet op het behoud en het versterken van bereikbaarheid en toegankelijkheid van de diverse amateurverenigingen en -activiteiten in de kernen. Zeker omdat we zien dat de kosten toenemen zoals de vergoedingen voor zzp-ers als dirigenten, regisseurs en technici.

Passende ruimten

Een belangrijke rol binnen de amateurkunstbeoefening is daarmee weggelegd voor de culturele centra, de gemeenschapshuizen en wijkgebouwen in de gemeente. Zij zijn belangrijk om het aanbod in de directe woon- en leefomgeving te kunnen faciliteren. Ze zijn de schakel tussen de cultuur in de grote kernen en de omliggende kleinere kernen, tussen de amateur en de professional, tussen oud en nieuw publiek en tussen jonge en oude kunstbeoefenaars. De diverse gebouwen verschillen, net als de 13 kernen zelf, maar staan allemaal voor flexibiliteit, verbinding, participatie, ontmoeting en talentontwikkeling. 

Verbinding met festivals

De festivals en zeker de gratis festivals zijn laagdrempelig en kunnen door iedereen worden bezocht. De festivals bieden aan amateurs een podium en zijn van belang voor het vormgeven van de creatieve keten, zoals beschreven in paragraaf 2.4. Hier komen de onderdelen leren en presenteren bij elkaar. Concreet kan dit betekenen dat een leerling op school via de CHV Academy geïnteresseerd raakt voor een muziekinstrument, een opleiding krijgt via Phoenix Cultuur, verenigingen of particuliere muziekscholen, en vervolgens zich kan laten zien op het podium van een festival. 

Verbinding leggen met de professionele kunsten

De sector amateurkunst heeft in al zijn verscheidenheid en met een veelheid aan beoefenaars veel te bieden. Niet alleen aan persoonlijke ontwikkeling en kunstbeleving, maar ook aan gemeenschapszin, zinvolle vrijetijdsbesteding en aan preventieve en curatieve zorg. Het is ook voor de leefbaarheid in de kernen van groot belang dat de amateurkunst in de breedte gestimuleerd en gefaciliteerd wordt. Van belang hierbij is de verbinding tussen het amateurkunstcircuit en professionele instellingen. Dit gebeurt onder meer door de noodzakelijke muziekopleidingen van de muziekverenigingen te blijven verbinden met Phoenix Cultuur en andersom. 

Ruimte voor ondersteuning

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft in totaal 1,5 miljoen beschikbaar gesteld voor herstelsteun aan amateurkunstgroepen (verenigingen en andere verbanden). Het ministerie wil zorgen dat er voor amateurkunstorganisaties en andere verbanden weer ruimte komt voor herstel, vernieuwing en groei, zodat ze uit de overlevingsstand kunnen komen en weer kunnen bewegen richting een vitale toekomst. 

Kunstloc Brabant heeft een budget van € 160.000,00 bij het Rijk aangevraagd. Zij zet in op bevordering van de zichtbaarheid van het aanbod, ondersteuning van het netwerk en het oppoetsen van het imago van de amateurkunst. In samenwerking met KunstLoc Brabant en de amateursector worden de mogelijkheden van het aanstellen van een verenigingsondersteuner, organiseren van en deelnemen aan werkprogramma’s en workshops in Meierijstad verkend. 

De gemeente stuurt met haar subsidieregels op het activeren van jeugdleden, op producties, op zichtbaarheid in de kernen en op opleidingen. Bij het herijken van nieuwe subsidieregels is het van belang zo mogelijk rekening te houden met de terugloop van jeugdleden, de verbinding met het sociaal domein, de samenwerking tussen de diverse verenigingen en het stimuleren van evenementen.

6.3. Behoud en versterken leefbaarheid in de kernen

Tijdens de werksessies is aandacht gevraagd voor de eigen identiteit van de diverse kernen van Meierijstad. Naast eigen identiteit werden in één adem termen gebruikt als leefbaarheid en vitaliteit. Voor de term leefbaarheid heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een definitie gepubliceerd. De leefbaarheid van een kern betekent volgens het ministerie de aantrekkelijkheid of geschiktheid om in deze kern te leven. Daarbij gaat het om vijf dimensies: bereikbaarheid van voorzieningen, bevolkingssamenstelling, woningkwaliteit, omgevingskwaliteit en sociale veiligheid. De combinatie van deze factoren leidden uiteindelijk tot een bepaalde identiteit van de betreffende kern. 

Het is van belang de balans te vinden tussen Meierijstad als één gemeente met ruim 80.000 inwoners en de kleinere, zelfstandige kernen die veel waarde hechten aan de eigen identiteit. De vraag die voorligt is hoe deze eigen identiteit, waarbij aandacht is voor het behoud en zelfs versterken van de leefbaarheid en vitaliteit, kan worden behouden. 

We zorgen ervoor dat de amateurkunst en activiteiten, zoals volksfeesten (immaterieel erfgoed) zoveel als mogelijk in alle kernen plaats blijven vinden. De hoeveelheid en diversiteit aan amateurkunst worden bepaald door de behoeften en de creativiteit van de inwoners in een betreffende kern. Dat leidt dan weer tot een bepaalde identiteit van een kern of dorp. 

De leefbaarheid in een kern wordt positief beïnvloed en tegelijkertijd versterkt als er voorzieningen en verenigingen aanwezig zijn. De dorps- en gemeenschapshuizen en de culturele centra vervullen hierin een faciliterende rol met het aanbieden van ruimten en podia (o.a. oefenruimtes voor bandjes). De komende periode wordt ingezet op behoud van deze voorzieningen zo lang deze in een bepaalde behoefte voorzien. 

6.4. Versterken festivalklimaat

In Meierijstad maken momenteel 11 festivals prominent onderdeel uit van de culturele infrastructuur. Deze festivals geven een bijzondere kleur aan de gemeente en zijn van belang voor de leefbaarheid  en aantrekkelijkheid van de gemeente. Uit de enquête onder de jeugd kwam het belang van de aanwezigheid van festivals nog eens naar voren. Onderscheid wordt gemaakt in de soorten festivals:

• Festivals die bedoeld zijn om de verschillende disciplines uit de kunst- en cultuursector te belichten en die gratis toegankelijk zijn.
  • (Fabriek Magnifique, 1 Ander festival, Pop&Colour, Rooi Vol Koren, Het VerHaal en Pleinpop)
• Festivals die vanuit een bestaande cultuurorganisatie worden georganiseerd met het doel deze te promoten en die gratis toegankelijk zijn.
  • (Nacht van de Noordkade, Noordkadefestival)
• Festivals die bedoeld zijn om een specifieke discipline te belichten.
  • (Documentairefilmfestival Beholders en MomFest)
• Commerciële festivals.
  • (Paaspop en 7th Sundays)

Landelijke trends en ontwikkelingen rondom festivals zijn o.a.:

• De festivals zijn goed ingebed in de culturele infrastructuur en werken steeds meer samen met andere culturele instellingen. 
• Zij maken het cultuuraanbod toegankelijker. Ze zijn als geen ander in staat in te spelen op veranderende publieksvoorkeuren. 
• Ze zijn vernieuwend in zowel presentatievormen, interdisciplinaire samenwerkingen en artistieke innovatie, bijvoorbeeld als het gaat om talentonwikkeling.
• Sponsorinkomsten verminderen. Festivals zijn meer afhankelijk van de inkomsten uit entreekaarten en/of subsidies van bijvoorbeeld de gemeente.  
• Educatie tijdens festivals is inmiddels een vanzelfsprekend onderdeel. 
• Er is sprake van een ontmoeting tussen maker en publiek.

We streven naar het behoud van het uitstekende festivalklimaat. Het aantal festivals wordt mogelijk zelfs uitgebreid. 
Documentairefilmfestival Beholders draagt bij aan het verbreden van het aanbod. Het festival is net voor de Coronaperiode gestart. Tijdens de Coronaperiode heeft zij nauwelijks een kans gehad zich te profileren. We zien de potentie van het festival, zeker in Brabant. Ze krijgt daarom de kans om de komende jaren een betere positie te verwerven in de filmfestivalsector. Belangrijk is het festival lokaal te blijven verankeren met o.a. een educatieprogramma voor de jeugd. Hiermee bereik je jongeren en faciliteer je als gemeente de mogelijkheid over uiteenlopende onderwerpen uit de samenleving in gesprek te gaan. 

We ondersteunen ook het tweejaarlijkse literaire festival Het VerhAal. Dit is een samenwerking tussen de bibliotheek, het onderwijs en organisaties uit de kunst- en cultuursector. Aan de hand van een wandeltocht, fietstocht of vaartocht langs de oevers van rivier Aa maken bezoekers kennis met kunstzinnige en literaire activiteiten. Ook de samenwerking tussen de gemeente en Festival Het VerhAal voor de stadsdichter wordt gecontinueerd. Iedere twee jaar nomineert het festival een kandidaat als stadsdichter voor de gemeente. Deze persoon wordt vervolgens door het college van burgemeester en wethouders officieel benoemd. De stadsdichter promoot de dichtkunst en het moderne ‘spoken word’ en inspireert (jonge) mensen om te gaan dichten. We juichen het toe dat dit festival om de twee jaar plaatsvindt en dat de functie van stadsdichter blijft voortbestaan. 

We bevorderen de onderlinge samenwerking tussen de festivals, waarbij zij elkaar ondersteunen op bijvoorbeeld facilitair gebied, programmering, inzet van vrijwilligers, pr, etc.. De gemeente heeft hierin een ondersteunende rol met het verlenen van meer financiële armslag, het faciliteren bij de vergunningverlening en het versterken van verbindingen met andere domeinen (om de kwaliteit te vergroten en als mogelijke financier). 

6.5. Aandacht voor (het behoud van het) immaterieel erfgoed

In hoofdstuk 2 is aangegeven dat de Raad voor Cultuur adviseert aandacht te schenken aan het materieel en het immaterieel erfgoed. Het gemeentelijk beleid over het materiaal erfgoed (cultuur-historische landschappen, monumenten etc.) is beschreven in de Erfgoedvisie Meierijstad, waarbij de volgende driedeling wordt gehanteerd: 

1. Onroerend erfgoed (niet verplaatsbaar) Monumentale gebouwen, historische landschapselementen, archeologische vindplaatsen. 
2. Roerend erfgoed (verplaatsbaar) Kunstcollecties, archieven, mobiel erfgoed. 
3. Immaterieel erfgoed (niet tastbaar) Verhalen, dans, muziek, evenementen, ambachten, tradities. 

In deze nota kunst en cultuur wordt ingegaan op het immaterieel erfgoed. 

Er is geen eenduidige definitie te geven van immaterieel erfgoed. Het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN) stelt: ‘Anders dan materieel erfgoed (gebouwen, objecten, documenten en monumenten) is immaterieel erfgoed een levende en dynamische vorm van erfgoed, die zich aanpast aan en mee verandert met de tijd. Het verbindt de gemeenschap die het beoefent en zich er mee identificeert.’ Hoewel UNESCO en KIEN zich op (inter)nationaal niveau hard maken voor de bescherming van immaterieel erfgoed, ligt de borging van het immaterieel erfgoed bij de beoefenaars zelf. Er is dus geen sturing van bovenaf vanuit een organisatie of een overheid. 

Doordat Nederland in 2012 het UNESCO-verdrag heeft getekend, is de overheid wel verplicht bij te dragen aan een gunstig klimaat waarin immaterieel erfgoed kan gedijen. Gemeenten en provincies hebben op verschillende manieren van doen met immaterieel erfgoed. Denk aan erfgoednota's en toerisme, maar ook controversieel immaterieel erfgoed zoals het afsteken van vuurwerk of Sinterklaasvieringen. Immaterieel erfgoed gaat over het heden, maar is geworteld in het verleden. Historische verhalen, plekken, gebruiken, voorwerpen en eetgewoonten kunnen een belangrijke rol spelen bij de beoefening van het erfgoed. Immaterieel erfgoed is daarom ook niet los te zien van materieel erfgoed. 

Tot de officiële lijst van immaterieel erfgoed in Nederland (KIEN) behoren tradities als de ‘Noord-Brabantse schuttersgilden’, de ‘Brabantse orgelcultuur’ en het ‘Machinaal klompenmaken’ die ook in Meierijstad beoefend worden. Op de officieuze lijst van immaterieel erfgoed (KIEN) worden specifiek voor Meierijstad de ‘Veghelse krol’ en de Rooise ‘Hoepelmakerij’ genoemd. Daarnaast zijn er tal van activiteiten, evenementen en verenigingen in de kernen van Meierijstad te vinden, die niet op de erfgoedlijst staan, maar wél behoren tot immaterieel erfgoed. Voorbeelden zijn het lokaal gesproken dialect, kermis, carnaval, suikerfeest en tonpraoten. Brabants Heem noemt specifiek voor Meierijstad het ‘Papgat-carnaval’ in Sint-Oedenrode, de ‘Sinterklaasintocht’ van Veghel en de hopteelt van Schijndel als belangrijke vormen van lokaal immaterieel erfgoed. 

Carnaval is al vele tientallen jaren en een begrip in Meierijstad. Veghel was er vlak na de Tweede Wereldoorlog als eerste van de drie voormalige gemeenten bij: het carnavalsfeest ontstond daar in 1951. Schijndel organiseerde haar eerste carnaval in 1955, Sint-Oedenrode deed dat in 1958. Carnaval in Meierijstad behoort tot het immaterieel erfgoed (volksfeesten) en wordt door veel inwoners gevierd. Op de 'de elfde van de elfde' wordt het startschot gegeven van het volksfeest in bijna alle kernen van Meierijstad. Dit volksfeest uit zich met het bouwen van praalwagens, optochten, tonpraten, feesten, muziek en verkleedpartijen. Carnaval wordt georganiseerd door vele vrijwilligers. Carnaval is onmiskenbaar van groot belang voor de kernen, haar inwoners en een stimulans voor de saamhorigheid en de sociale cohesie. Voor de carnaval is en blijft het vinden van adequate locaties/ruimten om praalwagens te bouwen belangrijk. De gemeente is bereid mee te denken over de mogelijkheden van aangedragen locaties.

Carnaval en Sinterklaas worden de komende periode opnieuw door de gemeente ondersteund met het doel de optochten en de intochten in de verschillende kernen te organiseren. Daarbij blijven de huidige subsidiekaders van toepassing. 

Onderwijs en educatie spelen een rol in het begrijpen en levend houden van immaterieel erfgoed. In Meierijstad zijn Cultuurkade Meierijstad en erfgoedinstellingen met educatieve programma’s, zoals de vier lokale heemkundekringen en musea als Museum Jan Heestershuis, Siemei en het Museum van Brabantse mutsen en poffers, belangrijke partners in de uitvoering van het educatieve programma. In samenwerking met Erfgoed Brabant en lokale erfgoedinstellingen ontwikkelt Cultuurkade Meierijstad vanuit actuele inzichten nieuwe programmering erfgoededucatie voor het basis- en voortgezet onderwijs in de gemeente.

6.6. Actiepunten

Balans tussen groot en klein. Dit doel willen we bereiken met de volgende actiepunten. Deze actiepunten zijn verdeeld in activiteiten die we blijven doen en activiteiten die nieuw zijn. 

Wat blijven we doen?

Activiteit	Planning
Amateurkunst
Het structureel subsidiëren van de amateurkunst.	2024 - 2030
Samenwerking met stadsdichter Meierijstad	2024 - 2030
Behoud en versterken leefbaarheid in de kernen
Zie amateurkunst.	2024 - 2030
Versterken festivalklimaat
Handhaving van de gratis festivals (1 Ander Festival, Pop en Colourfestival, Fabriek Magnifique, Pleinpop Schijndel, Rooi Vol Koren) door middel van structurele subsidie.	2024 - 2030
Aandacht voor (het behoud van het) Immaterieel erfgoed
Het subsidiëren van de lokale verenigingen actief op het terrein van erfgoed.	2024 - 2030
Het subsidiëren van lokale overkoepelende organisaties voor carnaval, sinterklaas, vieringen en herdenkingen.	2024 - 2030

Wat gaan we nieuw doen?

Activiteit	Planning
Amateurkunst
Het herijken van de structurele subsidies voor verenigingen en stichtingen amateurkunst en volksfeesten.	2024
Het versterken van de sector amateurkunst.	2024 - 2030
Onderzoek naar beschikbaarheid laagdrempelige oefenruimtes bandjes.	2025
Het financieel ondersteunen van kleinere incidentele evenementen.	2024 - 2030
Behoud en versterken leefbaarheid in de kernen
Zie amateurkunst.	2024 – 2030
Versterken festivalklimaat
Het subsidiëren van Documentairefilmfestival Beholders tot en met 2030.	2024 – 2030
Verbetering proces vergunningverlening festivals.	2024
Het versterken van de samenwerking tussen festivals.	2024 - 2030
Huidige festivals toekomstbestendig maken.	2024 - 2030
Het stimuleren van nieuwe festival-initiatieven.	2024 – 2030
Aandacht voor (het behoud van het) Immaterieel erfgoed
Het bevorderen van erfgoededucatie in het onderwijs (via Cultuurkade Meierijstad).	2024 - 2030

 

Financiën

De financiën voor het bestaande beleid (Wat blijven we doen?) binnen dit speerpunt zijn structureel opgenomen in de gemeentebegroting. Deze zijn als volgt: 

Financiën bestaand beleid

Onderwerp	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030
Bestaand beleid (voor specificatie zie bijlage 3)	222.637	222.637	222.637	222.637	222.637	222.637	222.637

 

De financiën voor het nieuwe beleid (Wat gaan we nieuw doen?) binnen dit speerpunt zijn als volgt: 

Financiën voor het nieuwe beleid

Onderwerp	Eenmalig	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030
Het versterken van de amateurkunst:
Verhogen structurele subsidies verenigingen en stichtingen amateurkunst en volksfeesten	-	75.000	75.000	75.000	75.000	75.000	75.000	75.000
Verenigingsondersteuning (inclusief uitgifte tweejaarlijkse kunst- en cultuurkrant)	175.000	-	-	-	-	-	-	-
Deelname Sjors Creatief tot en met 2030	35.000		-	-	-	-	-	-
Ondersteuning kleine incidentele evenementen	140.000	-	-	-	-	-	-	-
Facilitering en ondersteuning beschikbaarheid laagdrempelige oefenruimtes voor bandjes	175.000	-	-	-	-	-	-	-
Subsidie Documentairefestival Beholders tot en met 2030	140.000	-	-	-	-	-	-	-
Het structureel ondersteunen van festivals (administratieve correctie huidige subsidiekaders)	-	24.000	24.000	24.000	24.000	24.000	24.000	24.000
Het stimuleren van nieuwe festival-initiatieven	525.000	-	-	-	-	-	-	-
Totaal	1.190.000	99.000	99.000	99.000	99.000	99.000	99.000	99.000

Bedragen zijn exclusief indexering.

7.1. Inleiding 

Binnen het brede aanbod in onze gemeente koesteren we het werk van toonaangevende culturele organisaties en makers, en steunen we hen die voorop durven lopen. In Meierijstad geven we ruimte aan diverse en innovatieve kunst- en cultuurvormen. Instellingen en makers moedigen wij aan lef te tonen om buiten de lijntjes te kleuren, nieuwe vergezichten en grootse toekomstdromen te schetsen en het publiek daarin uit te dagen en mee te nemen. 

Kunst en cultuur raken steeds vaker andere maatschappelijke sectoren en thema’s zoals duurzaamheid, energietransitie, gebiedsontwikkeling, ruimtelijke opgaven of het onderwijs. We geven ruimte aan culturele instellingen en makers in de gemeente, om juist deze kruispunten te onderzoeken en met ideeën te komen. 

Het is van belang om professionele creatieve makers en culturele organisaties te ondersteunen in hun artistieke ontwikkeling. Beginnende makers hebben ruimte nodig om ervaring op te doen. Gevorderde kunstenaars hebben baat bij onderzoek, uitwisseling en inspiratie. 

7.2. Talentontwikkeling

In Meierijstad is ruimte voor de ontwikkeling van cultureel talent. Met de oprichting van de CHV Academy, Circle of Talent is hiermee een mooie stap gezet. Talent kan zich ontwikkelen van breedtekunst (in het onderwijs), via de talentenklassen (in de vrije tijd) naar topkunst, van basisschool naar kunstvakopleiding. Binnen de kunstdisciplines worden in de vrije tijd, in samenwerking met partners, verschillende talentenklassen opgezet. De ontwikkeltrajecten zijn verschillend en worden op maat ingericht; individueel, groepsgewijs, workshops, masterclasses of extra lessen. En dit stopt niet na school. Ook individuele (portfolio)begeleiding of het voorbereiden van audities horen daarbij, alsmede optreden en exposeren. Zo bouwen creatieve talenten aan hun vaardigheden, zelfvertrouwen en presentatieskills. Talent dat doorstroomt naar de vakopleidingen wordt gevolgd. Zij zijn de toekomstige helden, docenten en masters die op hun beurt de nieuwe generatie inspireren in Meierijstad en daarmee is de cirkel rond.

Voor het creëren van een zo breed mogelijk cultureel aanbod wordt ook aandacht gegeven aan de minder populaire culturele activiteiten. Een voorbeeld hiervan is klassieke muziek. De komende jaren wordt het Prinses Christina Concours financieel ondersteund. Naast het landelijke concours organiseert de stichting in samenwerking met CHV Academy ook lessen over en concertjes van klassieke muziek op basisscholen in de gemeente met hun rijdende concertzaal de Classic Express. 

7.3. Gemeentelijke kunstcollectie

Tijdens de werksessies is meermalen het idee van de realisatie van een stedelijk museum genoemd. Dit is een zeer ambitieus idee, dat noodzakelijkerwijs gepaard gaat met grote gemeentelijke investeringen en een bijpassende exploitatiesubsidie. In plaats van het fysiek bouwen van een nieuw museum investeren we in nieuwe en vernieuwende activiteiten met het doel diverse en vooral nieuwe doelgroepen aan te trekken voor het reeds bestaande gemeentelijke Museum Jan Heestershuis en de Kunstcollectie Meierijstad, die samen de gemeentelijke kunstcollectie vormen. 
 
Wij zijn van mening dat hier voldoende kansen en mogelijkheden zijn om de gemeentelijke kunstcollectie te ontsluiten en met tijdelijke wisselexposities adequaat in te spelen op nieuwe ontwikkelingen, op professioneel niveau. Voor Museum Jan Heestershuis is, als geregistreerd museum, de museumdefinitie van de International Council of Museums, die ook de Museumvereniging hanteert, altijd het uitgangspunt geweest. Waar in deze definitie museum staat, kan ook gemeentelijke kunstcollectie worden gelezen. Ook voor de Erfgoedwet (2015) zijn deze gelijk.
 
We willen met Museum Jan Heestershuis en Kunstcollectie Meierijstad op verschillende locaties door heel Meierijstad mensen kennis laten maken met ‘nieuwe’ inzichten (studie), informeren, prikkelen, meenemen buiten de geijkte paden. We willen de collectie een verhaal laten vertellen dat aansluit bij de belevingswereld van de bezoekers (genoegen). Hen daarmee en daarna ook uitdagen een inspanning te leveren om iets nieuws te proberen en hen zo stimuleren zich te ontwikkelen (educatie). De kwaliteit staat daarbij voorop. 
 
Museum Jan Heesterhuis en Kunstcollectie Meierijstad willen ontsluiten en ontsluieren, zichtbaar maken en zichtbaar zijn, voor en met de samenleving, voor een zo breed en divers mogelijk publiek. We zijn van de samenleving en willen niet alleen voor de gemeenschap programmeren, maar ook met. De gemeentelijke kunstcollectie moet voor zoveel mogelijk mensen te zien en toegankelijk zijn. Waar de gemeente groeit in ambitie (100.000+ profiel), groeit de gemeentelijke kunstcollectie mee.

7.4. Beeldende kunst 

Kunst in de openbare buitenruimte onderscheidt zich als de meest laagdrempelige kunstvorm,  toegankelijk voor iedereen op straat, op het schoolplein of in een park. Je hoeft geen kaartje te kopen. Je mag er wat van vinden, er vrolijk van worden, stil of nadenkend. Die toegankelijkheid kent ook een keerzijde. Kunst in de openbare ruimte is kwetsbaar, een makkelijk doelwit voor vandalisme en ongenuanceerde kritiek. Het laatste mag er zeker zijn, maar we vinden dat we tekortschieten wanneer die kritiek het gevolg is van miscommunicatie. Het is belangrijk dat we het publiek zo goed mogelijk informeren. Een geslaagde samenwerking leidt niet alleen tot het beste kunstwerk voor die ene plek, maar ook tot begrip en gedeelde verantwoordelijkheid tijdens het proces en daarna. 

Het realiseren van een traditioneel kunstwerk op een sokkel is niet geheel van deze tijd. Een vorm van toegepaste kunst als onderdeel van een project zal eerder impact hebben in de huidige, moderne samenleving. Een goed voorbeeld daarvan zijn de ‘waterspiegels’ in de voortuin van Ahrend. Dit is het resultaat van een intensieve, participatieve samenwerking tussen het bedrijfsleven, gemeente en Kunststichting Meierijstad. 

Beeldende kunst is volgens het voorzieningenmodel van Cor Wijn (zie hoofdstuk 2) onderdeel van een culturele infrastructuur. Beeldende kunst is in Meierijstad in grote mate aanwezig. In vergelijking met andere gemeenten mogen we trots zijn op het aantal en de verscheidenheid. 

Kunst in de openbare buitenruimte (op straat)

In de openbare ruimte van Meierijstad staan ruim 200 kunstwerken. Kunst op straat bestaat al heel lang. In de middeleeuwen toonden koning, kerk en adel hun macht met het plaatsen van kunstwerken. Later namen overheden zoals gemeenten het initiatief kunst op straat te plaatsen en in plannen op te nemen. Meierijstad zet kunst op straat in om de kernen te verfraaien en de kwaliteit en leefbaarheid van een plek te verbeteren. Kunstwerken kunnen iets vertellen over de plaats waar ze staan, bijvoorbeeld over de geschiedenis van een dorp of over de inwoners. Andere kunstwerken wekken herinneringen op, verbazen of zetten aan tot denken. 

De kunst in de openbare ruimte van Meierijstad is een breed en divers aanbod van verschillende stijlen en kunstvormen: beeldhouwwerken, bronzen, mozaïeken, installaties, graffiti, etc. of combinaties hiervan. Voor het beheer en onderhoud van de kunstwerken is een meerjaren onderhoudsplan opgesteld. Jaarlijks worden de kunstwerken geïnspecteerd, schoongemaakt en indien nodig vindt onderhoud plaats. Indien nodig worden kunstwerken herplaatst. 

Met deze kunstvorm willen we een breed publiek bereiken: naast liefhebbers en toeristen, op de eerste plaats de inwoners van Meierijstad. We willen dat iedereen in zijn directe omgeving kan genieten van aansprekende kunst. Om de belangstelling voor een kunstwerk ook na de oplevering en op de lange duur vast te houden wordt via website www.kunstcollectiemeierijstad.nl aandacht besteed aan met informatie, wandel- en fietsroutes en programmering.

De kunstcollectie in de openbare ruimte blijft in beweging. In samenwerking met Kunststichting Meierijstad blijven we nieuwe kunstwerken realiseren. Het liefst met nieuwe kunstvormen. We letten op een goede spreiding over de gehele gemeente, zowel in de bestaande wijken als in gebieden in ontwikkeling. Participatie vinden wij ook van groot belang bij de realisatie van een kunstwerk. Dit betekent dat inwoners, ondernemers, maatschappelijke en culturele organisaties en anderen actief worden betrokken bij de realisatie hiervan.

Exposities

Kunstpresentaties en exposities zijn er in alle soorten en maten in Meierijstad te vinden. Gemaakt door professionele kunstenaars en amateurs, groot en klein, locatie- en niet locatie gebonden, etc.. Er zijn drie organisaties (Kunstgroep De Compagnie, Roois Kultureel Kontakt en Kulturele Evenementen Groepen Schijndel)  actief op het gebied van de presentatie van kunst en cultuur. De komende periode willen we een zekere mate van ‘ontschotting’ bereiken en komen tot een versterking van de onderlinge samenwerking met als doel een inhoudelijke versterking van het aanbod, versterking van de organisaties, verbetering van de kwaliteit en promotie. 

Architectuurgebonden kunstwerken

In veel gemeenten is tegelijkertijd met de wederopbouw (1940-1965) aandacht besteed aan de samenwerking tussen opdrachtgevers, architecten en beeldend kunstenaars. Kunstenaars kregen opdrachten voor omvangrijke kunstwerken om de monotonie van de nieuwbouw te doorbreken en beeldende kunst bij de bevolking te brengen. Voorbeelden van monumentale kunst zijn verschillende soorten glasramen, mozaïeken, reliëfs, wandschilderingen, tegeltableaus en beelden. De laatste jaren loopt de naoorlogse architectuurgebonden kunst het risico te verdwijnen. Doordat veel gebouwen uit de periode van de wederopbouw vanwege hun ouderdom gesloopt of vernieuwd worden, wordt de kunst die aan deze gebouwen is verbonden bedreigd. In Meierijstad  realiseren we ons dit en gaan we hier op gepaste wijze mee om.  Kunststichting Meierijstad wordt hierbij steeds om advies gevraagd. Voorbeelden hiervan zijn de kunstwerken in het oude zwembad in Veghel en de oude dependance van het Fioretti College in Sint-Oedenrode.

Er is geen inventarisatie aanwezig van gebouw gebonden kunstwerken. Het is meer toevallig dat bekend is dat in sommige gebouwen kunstwerken aanwezig zijn. We maken een inventarisatie, omdat we in de afgelopen jaren meermalen zijn geconfronteerd met de sloop van gebouwen, waarin een kunstwerk in het bouwwerk was aangebracht. 

Bekeken wordt daarnaast of een koppeling kan worden gemaakt met de nu lopende herijking van het welstandsbeleid en de voorbereiding van het omgevingsplan. Die bieden namelijk instrumenten om beeldende kunst in, op of aan bouwwerken, alsmede die bouwwerken zelf en hun directe omgeving, te beschermen.

7.5. Realisatie van broedplaatsen voor makers uit Meierijstad

Op de vraag wat op dit moment binnen de culturele infrastructuur van Meierijstad wordt gemist is de beschikbaarheid aan atelierruimtes voor kunstenaars/makers vaak het antwoord. In Meierijstad wonen en werken makers, maar mede door het gebrek aan fysieke (atelier)ruimtes vertrekken deze makers uit de gemeente. We willen ons inzetten om juist deze makers een kans te geven in Meierijstad te blijven wonen, te werken en zich verder te ontwikkelen. 

Een gemeente die de kansen voor de toekomst wil benutten, heeft mensen nodig met ideeën, met een andere blik op het alledaagse en met andere oplossingen. Inwoners die waarde aan het bestaande kunnen toevoegen en anders denken. Dit proces van onderzoeken, ontwikkelen en uitproberen is de essentie van een culturele broedplaats.

Het onderzoeken, experimenteren en ontwikkelen heeft soms een fysieke ruimte nodig. Een fysieke plek is een middel om een concept of idee tot bloei te laten komen en geen doel op zich. Het kan een eigen atelier van een maker zijn, aan huis of in een gehuurde ruimte. Een fysieke plek kan ook een bedrijfsverzamelgebouw zijn of meerdere ruimtes op één locatie. Dit laatste noemen we een culturele broedplaats voor makers. 

Een culturele broedplaats kenmerkt zich door de volgende elementen: 

• het onderzoeken, het ontwikkelen en het experimenteren van een concept of idee, dat van toegevoegde waarde kan zijn voor het kunst -en cultuuraanbod in Meierijstad.
• de samenwerking tussen meerdere makers in een groep om initiatieven te ontplooien en een concept of idee met een toegevoegde waarde aan het culturele aanbod in Meierijstad te ontwikkelen, te onderzoeken en uit te proberen. 
• een culturele broedplaats draait op concepten, ideeën en samenwerking en niet om de leeftijd van de groep makers. Het gaat om de ideeën of concepten van samenwerkende beginnende en gevestigde makers die vernieuwend zijn en een toegevoegde waarde kunnen hebben. 

We willen in Meierijstad één of meerdere broedplaatsen realiseren, bijvoorbeeld met locaties uit het gemeentelijk vastgoed van de gemeente. Dit is wel mede afhankelijk van de vastgoedmarkt en de gebiedsontwikkelingen in delen van de gemeente. Hierbij moet het helder zijn dat het niet gaat om het toekennen van permanente (atelier-werk)ruimte aan makers, maar dat het veel meer moet gaan om locaties, waar makers elkaar versterken en de gemeente op creatieve wijze kunnen ondersteunen bij planvorming. Essentieel voor het succesvol zoeken en inrichten van broedplaatsen is dat de financiële bijdrage van makers en ruimtes worden meegenomen bij de planvorming. 

Overwogen wordt of bij de transformatie van bepaalde agrarische gebieden, een herontwikkeling van bepaalde gebieden/gebouwen of leegstand rekening kan worden gehouden met de behoefte aan broedplaatsen. Mogelijk dat dit via een ruimteclaim kan plaatsvinden om dit mogelijk te maken. 

7.6. Kunst en cultuur als middel voor andere domeinen (niet sociaal domein)

We spraken in hoofdstuk 5 al eerder over de inzet van kunst en cultuur in het sociaal domein. Kunst en cultuur kunnen echter ook ingezet worden bij andere domeinen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan gebiedsontwikkeling, de realisatie van een nieuwe woonwijk of herinrichting van een centrum. 

Kunst en cultuur kunnen een positieve en verbindende rol vervullen als het gaat om gebiedsontwikkeling en de transformatie van ruimten. Kunstenaars en creatieve makers denken anders, worden niet belemmerd in hun denken en dat leidt vaak tot andere ideeën. Dit versterkt de synergie tussen de verschillende partners zoals ontwikkelaars, bewoners, gemeente etc. De kans bestaat dat een gebied prettiger en aantrekkelijker wordt voor zowel inwoners, ondernemers en bezoekers. Kunst en cultuur dragen bij aan het versterken van de planvorming en de betrokkenheid van inwoners en stakeholders. 

De inzet van kunst en cultuur in andere domeinen vond tot op heden op incidentele basis plaats. Hier willen we verandering in brengen door bij aanvang van een proces creatieven te laten meedenken. Bij de planvorming van gemeentelijke initiatieven (intake- en omgevingstafels) wordt voortaan besproken in hoeverre kunst en cultuur een bijdrage kan leveren aan het initiatief. 

Bij initiatieven van particulieren wordt de suggestie gedaan aandacht te besteden aan kunst en cultuur in het plan. Dit kan op allerlei manieren plaatsvinden. 

7.7. Doorontwikkeling van de Noordkade als culturele hotspot

De Noordkade is de culturele hotspot in Meierijstad. Het is een aantrekkelijk, succesvol gebied waar veel activiteiten plaatsvinden. Het geeft bezoekers en ondernemers de ruimte te beleven, te recreëren en te creëren. Theater De Blauwe Kei, Phoenix Cultuur, Kunstgroep De Compagnie en Stichting Cultuur Haven Veghel (allen ondergebracht bij de overkoepelende Stichting Cultuurfabriek Noordkade) zijn op de Noordkade gehuisvest. Met deze locatie en voorzieningen profileert Meierijstad zich als kunst- en cultuurgemeente. 

De gebruikers groeien in ambitie en dat gaat gepaard met de vraag naar meer fysieke ruimtes op de Noordkade. Een voorbeeld hiervan is de toenemende vraag naar het gebruik van de Koekbouw door culturele organisaties. Hiervoor willen we meer financiële ruimte vrij maken. 

7.8. Actiepunten

De ruimte voor vernieuwing en ontwikkeling willen we bereiken met de volgende actiepunten. Deze actiepunten zijn verdeeld in activiteiten die we blijven doen en activiteiten die nieuw zijn. 

Wat blijven we doen?

Activiteit	Planning
Talentontwikkeling
Zie speerpunt 2 Iedereen doet mee	2024 - 2030
Beeldende kunst
Realisatie kunst in de openbare ruimte	2024 - 2030
Het beheer en onderhoud van de kunst in de openbare ruimte	2024 - 2030
Toegang bieden tot de gemeentelijke kunstcollectie via website, routes en programmering	2024 - 2030
Realisatie van broedplaatsen voor makers in Meierijstad
-	-
Kunst en cultuur als middel voor andere domeinen
-	-
Doorontwikkeling van de Noordkade als culturele hotspot
-	-

 

Wat gaan we nieuw doen?

Activiteit	Planning
Talentontwikkeling
Het subsidiëren van het Prinses Christina Concours / Classic Express in Meierijstad tot en met 2030.	2024 - 2027
Museum Jan Heestershuis en Kunstcollectie Meierijstad
Het organiseren van een educatie-project/activiteit voor basis- en voortgezet onderwijs bij grotere wisselexposities/projecten waar mogelijk in samenwerking met Cultuurkade Meierijstad.	2024 - 2027
Het volledig digitaal ontsluiten en toegankelijk maken van de gemeentelijke kunstcollectie.	2025
Het opstellen van een communicatiestrategie voor Museum Jan Heestershuis en Kunstcollectie Meierijstad met het doel een groter bereik te genereren.	2024
Beeldende kunst
Het verhogen van het budget voor de realisatie van kunst in de openbare ruimte met o.a. nieuwe kunstvormen, zoals streetart en graffiti.	2025
Inventariseren van de bestaande architectuurgebonden kunstwerken in Meierijstad.	2026
Het uitbreiden van het aantal kunstwandel- en fietsroutes in Meierijstad	2025
Realisatie van broedplaatsen voor makers in Meierijstad
Realisatie van werk- en broedplaatsen voor professionele makers	2026
Kunst en cultuur als middel voor andere domeinen
Kunsttoepassingen integraal opnemen in nieuwe ruimtelijke en infrastructurele werken en plannen.	2024 – 2030
Doorontwikkeling van de Noordkade als culturele hotspot
Het verruimen van de gebruiksmogelijkheden van de Noordkade voor de gehele sector kunst en cultuur.	2024 – 2030
Het evalueren van de huidige huur- en gebruiksconstructie Noordkade – gemeente voor de periode na 2032 (overeenkomst loopt tot en met 2032).	2028

 

Financiën

De financiën voor het bestaande beleid (Wat blijven we doen?) binnen dit speerpunt zijn structureel opgenomen in de gemeentebegroting. Deze zijn als volgt: 

Financiën bestaand beleid

Onderwerp	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030
Bestaand beleid (voor specificatie zie bijlage 3)	25.000	25.000	25.000	25.000	25.000	25.000	25.000

 

De financiën voor het nieuwe beleid (Wat gaan we nieuw doen?) binnen dit speerpunt zijn als volgt: 

Financiën voor het nieuwe beleid

Onderwerp	Eenmalig	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030
Het ondersteunen van Prinses Christina Concours / Classic Express in Meierijstad tot en met 2030	35.000	-	-	-	-	-	-	-
Eenmalig aanvullend budget realisatie kunst in de openbare ruimte o.a. met nieuwe kunstvormen zoals streetart en graffiti	175.000	-	-	-	-	-	-	-
Inventariseren van de bestaande architectuurgebonden kunstwerken in Meierijstad	7.500		-	-	-	-	-	-
Realisatie van werk- en broedplaatsen voor professionele makers	250.000	-	-	-	-	-	-	-
Het verruimen van de gebruiksmogelijkheden van de Noordkade voor de gehele sector kunst en cultuur	175.000	-	-	-	-	-	-	-
Totaal	642.500	-	-	-	-	-	-	-

Bedragen zijn exclusief indexering.

8.1. Inleiding

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de financiële gevolgen van de voorgestelde ambitie en de uitvoering van de actiepunten tot en met 2030. Zowel voor de uitvoering van het huidig beleid, als de uitvoering van de speerpunten wordt concreet aangegeven wat de financiële gevolgen zijn.

Aan de culturele organisaties werd tot op heden een subsidie verleend voor meerdere jaren en dat heeft veel rust gegeven. Daardoor konden zij, mede in de moeilijke Corona periode, blijven voortbestaan. De culturele organisaties wisten waar ze aan toe waren en wat ze aan prestaties moesten leveren. Tijdens de gesprekken met de organisaties en tijdens de werksessies werd deze methode (om voor een langere periode duidelijkheid te krijgen) als zeer waardevol ervaren.  

8.2. Subsidiesystematiek 2024 - 2030

Steeds meer gemeenten hanteren binnen de algemene subsidieverordening of binnen de lokale beleidsregels verschillende categorieën subsidies waar het gaat om de kunst- en cultuursector.  Daarbij wordt ook nog eens een onderscheid gemaakt tussen professionele culturele organisaties en de amateurkunst. In Meierijstad wordt voor de subsidieverlening 2024 tot en met 2030 uitgegaan van de volgende categorieën. 

Subsidie kernvoorzieningen

Met deze kernvoorzieningen worden meerjarenafspraken gemaakt. Evenals nu het geval is wordt voor een langere periode een budgetsubsidie verleend. Jaarlijks wordt de subsidie geïndexeerd met de gemiddelde prijs- en loonindex, zoals vermeld in de Septembercirculaire van het Rijk. De subsidievoorwaarden zijn zwaarder dan bij andere culturele organisaties. De organisaties beschikken over een meerjarenbeleidsplan met een missie en visie, beschrijving van het aanbod, het bereik in Meierijstad, de uitvoering van gemeentelijke opdrachten, de organisatiestructuur, de samenwerkingsrelaties, de begroting met toelichting en de wijze waarop men uitvoering geeft aan de drie codes Culture Governance, Diversiteit & Inclusie en Fair Practice. 

Subsidie specifieke culturele voorzieningen

Evenals met de organisaties, die tot de kernvoorzieningen behoren, worden meerjaren afspraken gemaakt met de specifieke culturele voorzieningen. Aan deze voorzieningen wordt een ‘lichte(re)’ vorm van subsidiëring gekoppeld en wordt maatwerk geleverd. Daar waar er geen sprake is van beroepskrachten is de code Fair Practice bijvoorbeeld niet van toepassing. Ook uitvoerige beleidsplannen kunnen achterwege blijven. Volstaan wordt met een activiteitenplan en een vereenvoudigde inhoudelijke verantwoording.

Subsidie amateurkunst

Voor de amateurkunstverenigingen zijn verschillende subsidieregelingen toegepast. Het voornemen is bij de verschillende verenigingen deze regelingen opnieuw toe te passen voor de periode 2024-2030 en maatwerk te leveren waar dit nodig is. Tijdens het participatietraject is aandacht gevraagd voor de (financiële) ondersteuning van bijzondere incidentele evenementen, zoals bijvoorbeeld een promconcert van een muziekvereniging. Bekeken wordt of dit mogelijk kan worden gemaakt.

Subsidie-index 

Momenteel worden alleen de subsidies van professionele organisaties met beroepskrachten geïndexeerd met het gemiddelde prijsindexcijfer prijzen en lonen zoals vermeld in de Septembercirculaire van het Rijk. 

De huisvestingslasten (alleen huur) voor alle culturele organisaties (professioneel en amateur) werden de afgelopen jaren geïndexeerd. De indexering van het gemeentelijk vastgoed is gelijk aan de subsidie-index met het doel deze in evenwicht te houden. Deze methodiek blijft gehandhaafd. 

De subsidie van de verenigingen die tot de amateurkunst behoren werd tot op heden niet geïndexeerd. Tijdens de werksessies met het culturele veld is dit vraagstuk steeds teruggekomen. Deze culturele verenigingen hebben net als iedereen de inflatie gevoeld en vragen of voor de nieuwe subsidieperiode tot en met 2030 de subsidie voor hen geïndexeerd kan worden. Wij kunnen hiermee instemmen en willen de subsidies voor de amateurkunst, naast de jaarlijkse indexering, éénmalig met 20% verhogen ten opzichte van 2023. De 20% is de optelsom van de indexaties vanaf 2019. In 2027 worden de subsidies opnieuw bekeken. 

Geen subsidie

Op dit moment komen de volgende activiteiten niet voor subsidie in aanmerking.

• Commerciële activiteiten
• Jubilea van verenigingen
• Zangkoren (m.u.v. korenfestival)
• Musea (m.u.v. Museum Jan Heestershuis en Paulus Gasthuisjes).

Voorgesteld wordt hierin geen wijziging aan te brengen. 

8.3. Financiële gevolgen kunst en cultuurbeleid 2024 - 2030

De financiële gevolgen van het beleid zijn als volgt.

Financiële gevolgen beleid

Wat	Eenmalig	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030
Totaal bestaand beleid	-	6.913.870	6.908.870	6.913.870	6.908.870	6.913.870	6.908.870	6.913.870
Speerpunt 1
Versterken infrastructuur	1.135.000	110.000	110.000	110.000	110.000	110.000	110.000	110.000
Speerpunt 2
Iedereen kan meedoen	340.000	50.000	94.448	94.448	94.448	94.448	94.448	94.448
Speerpunt 3
Balans groot en klein	1.190.000	99.000	99.000	99.000	99.000	99.000	99.000	99.000
Speerpunt 4
Vernieuwing/ontwikkeling	642.500	-	-	-	-	-	-	-
Totaal nieuw beleid	3.307.500	259.000	303.448	303.448	303.448	303.448	303.448	303.448
Totaal bestaand en nieuw beleid	3.307.500	7.172.870	7.212.318	7.212.318	7.212.318	7.212.318	7.212.318	7.212.318

Bedragen zijn exclusief indexering.

De financiën voor het bestaande beleid zijn structureel opgenomen in de gemeentebegroting. 

De bedragen voor het nieuwe beleid (speerpunten 1 tot en met 4) zijn gesplitst in eenmalig (subsidie of impulsbudget) en structureel. De activiteiten die gerangschikt worden onder eenmalig eindigen na 2030.  

1. Werksessies

Voor de realisatie van deze nota kunst en cultuur zijn openbare werksessies gehouden om met elkaar in gesprek te gaan. In 2022 zijn vier werksessies, verdeeld over vier disciplines, georganiseerd. Dit waren:

• Bibliotheekwerk, erfgoed, musea en culturele centra.
• Cultuureducatie en muziekverenigingen.
• Kunst- en cultuurpresentatie, kunst openbare ruimte en kunstcollectie.
• Podiumkunsten, theater, toneel en festivals.

Hiervoor zijn alle culturele organisaties (gesubsidieerd, niet gesubsidieerd, professioneel en amateurs) stakeholders en andere belangstellenden uitgenodigd. Onder begeleiding van een externe gespreksleider zijn de deelnemers aan de hand van drie vragen met elkaar in gesprek gegaan. Dit leidde tot uiteenlopende ideeën en adviezen. De drie vragen waren:

• Welke culturele activiteiten en voorzieningen dienen behouden te blijven?
• Welke culturele activiteiten en voorzieningen worden momenteel gemist?
• Welke dromen hebben de deelnemers op het terrein van kunst en cultuur?

Tenslotte werden de deelnemers in de gelegenheid gesteld een hartenkreet aan de gemeente mee te geven. 

Tijdens de werksessies is het volgende opgehaald op hoofdlijnen):

• Geconstateerd werd dat er een verschil in denken aanwezig was. Groot denken, ‘out of the box’ denken, mag, maar ook het ‘kleine’ mag zeker niet worden vergeten. Dit leidde bijvoorbeeld tot de hartenkreet om een stedelijk museum op te richten en tegelijkertijd het sinterklaasfeest in de alle kernen van Meierijstad te koesteren. 
• Er is een enorme behoefte om elkaar te ontmoeten en van elkaar te weten wat organisaties en verenigingen doen. Een platform om elkaar te ontmoeten wordt gemist. 
• Ook wordt aandacht gevraagd voor de promotie van culturele activiteiten in de gemeente.
• Er is een behoefte aan oefen- en expositieruimten, podia, atelierruimte en ruimte om carnavalswagens te bouwen.
• Het behoud van de eigenheid, de eigen kracht en identiteit van de kernen moet behouden blijven. Daaraan wordt veel waarde gehecht. Het versterken van de verbinding tussen de kernen wordt aanbevolen. 
• Het is belangrijk dat activiteiten betaalbaar zijn
• Het is noodzakelijk dat activiteiten laagdrempelig zijn. 
• Indien mogelijk worden activiteiten in de directe woon- en leefomgeving georganiseerd. Dit vergroot de bereikbaarheid en daarmee de deelname.
• Gedroomd wordt van een gemeente waar kunst en cultuur leidend zijn, waar meer ontwikkelruimte is voor de professionele kunstenaars uit de eigen gemeente.
• Handhaving en uitbreiding van activiteiten waar kinderen in aanraking komen met kunst en cultuur, zoals programma’s op de scholen in het primair en voortgezet onderwijs. 
• Structureel aandacht voor erfgoed en erfgoededucatie.
• Eerlijke betaling van professionals. 
• Een verjonging van het vrijwillige kader is een noodzakelijke wens. 
• Tot slot is aangegeven om goed te kijken naar meer eenvoudige processen voor het aanvragen van vergunningen en subsidies. 

 2. Resultaat opbrengst enquête jongeren 

Tijdens de festivals 1 Ander Festival (Schijndel), Pop&Colour (Sint-Oedenrode) en Fabriek Magnifique (Veghel) hebben leerlingen uit het voortgezet onderwijs een korte enquête onder jongeren uitgevoerd. Aan in totaal 571 personen zijn de volgende vragen gesteld. 

• Is er genoeg te doen aan kunst en cultuur in Meierijstad?
• Zijn er genoeg leuke (en welke) plekken in Meierijstad?
• Waar ben je trots op?
• Wat mis je?

80% van de geënquêteerden vindt dat er genoeg te doen is in Meierijstad. 75% is van mening  dat er voldoende leuke plekken zijn in de gemeente. 

Uit de enquête blijkt dat:

• Jongeren vooral trots zijn op de festivals, de activiteiten muziek en dans en de locatie Noordkade (66% totaal). 
• Ruim 50% zegt niets te missen. Gemiste voorzieningen hebben betrekking op oefenruimtes, festivals en uitgaansgelegenheden.
• De niet-relevante-antwoorden zijn antwoorden die niets te maken hebben met de vraag of het onderwerp kunst en cultuur (Ik ben trots op mijn ouders, school, sportvelden etc.). 

3. Resultaat opbrengst enquête bevolking

In september/oktober 2022 is een tweede enquête gehouden voor de leefbaarheidsmonitor.  27.000 inwoners zijn aangeschreven, veel vragenlijsten zijn ingevuld, waardoor sprake is van een goede meting. De resultaten van de enquête zijn verwerkt en net als in 2019 scoort Meierijstad een 7,9 voor ‘prettig wonen’. Eén vraag had betrekking op cultuur en de uitkomst daarvan luidde:

• 59% vindt dat er voldoende voorzieningen zijn voor kunst en cultuur
• 22% heeft hierover een neutrale mening
• 19% is het oneens met deze stelling. 

Omdat dit grote onderzoek in dezelfde periode zou plaatsvinden als de enquête voor de kunst- en cultuurnota is ervoor gekozen aanvullend via de social media een korte enquête uit te zetten. Daarnaast is via het participatietraject al heel veel opgehaald. Om die redenen is gekozen voor een korte en snelle enquête met het doel een bevestiging te krijgen van de eerder opgehaalde resultaten en in beeld te krijgen of er nog nieuwe ideeën zijn. De enquête is ingevuld door 311 respondenten, verspreid door heel de gemeente. 

De gemiddelde leeftijd van alle respondenten was 55 jaar. Om dit in perspectief te plaatsen, 50% van de inwoners van de gemeente is 45 jaar of ouder. Het onderzoek onder jongeren heeft met name plaatsgevonden tijdens de festivals. Hiermee ontstaat een acceptabel beeld met de resultaten van de onderzoeken.

De respondenten kregen de vraag waar ze woonachtig zijn binnen de gemeente. Dit met als doel om de verhoudingen tussen de verschillende dorpen/kernen te kunnen vergelijken. De top 3 bestaat uit Veghel (41%), Schijndel (24%) en Sint-Oedenrode (18%). Dit is logisch te verklaren gezien de hoeveelheid inwoners binnen de dorpen. De overige dorpen en kernen hadden de volgende percentages: Erp (4%), Zijtaart (3%), Boerdonk (2%), Boskant (2%), Nijnsel (2%), Wijbosch (2%), Eerde (1%), Keldonk (1%), Mariaheide (1%), en Olland (1%).

De belangrijkste conclusies uit dit onderzoek zijn: 

• De geënquêteerden zijn geïnteresseerd in:
  • theater: 75%
  • muziek: 74%
  • film: 67%
  • festival: 60%
  • museum: 60%
  • beeldende kunst: 38%
  • erfgoed: 35%
  • dans: 31%
  • literatuur en media: 31%
  • overig: 5%
  • geen interesse: 2%
• Het kunst- en cultuuraanbod in Meierijstad wordt gemiddeld met een 7 gewaardeerd. 
• 91% van de respondenten heeft aangegeven dat ze deelgenomen heeft aan kunst- en cultuuractiviteiten in Meierijstad. 
• 42% van de respondenten heeft aangegeven dat ze wat missen binnen de gemeente. 33% van de respondenten mist niks en 25% heeft aangegeven dit niet te weten. Uit de verschillende antwoorden hebben wij samenvattend de volgende onderwerpen gedestilleerd. 
  • Filmhuis a la Verkadefabriek
  • Stedelijk museum / actief museum 
  • Vergroten diversiteit aanbod
  • Museum/Expo's voor  jeugd en jongeren 
  • Klassieke muziek
  • Podium voor circuseducatie
  • Beter cultureel centrum/activiteiten in St Oedenrode
  • Positionering beeldend kunstenaars
  • Podium voor bandjes/amateurs
  • Poppodium 
  • Tentoonstellingen

4. Interne en externe gesprekken 

Voor het verkrijgen van input voor deze nota zijn naast de werksessies vele gesprekken gevoerd, zowel extern als intern. Met het culturele veld maar ook met andere belangrijke organisaties, zoals Stichting Meierijstad Toegankelijk, Platform Ondernemers Meierijstad, de HaFa’s Meierijstad en het onderwijs is gesproken. 

Ook zijn gesprekken gevoerd met provinciale organisaties zoals Erfgoed Brabant en Kunstloc Brabant. 

Binnen de gemeentelijke organisatie is gesproken met de collega’s van het sociaal domein, economische zaken en gebiedsontwikkeling en planologie. 

Twee landelijke autoriteiten uit de sector, de heren Cor Wijn en Paul Cornelissen zijn geraadpleegd en gesproken.

• Thuis in Meierijstad, Mijlpalen 2023-2026, gemeente Meierijstad (2022).
• Thuis in Meierijstad, Coalitieakkoord 2022-2026, gemeente Meierijstad (2022).
• Cultuur in collegeakkoorden, Kunsten ’92 (2022).
• Waarde van Cultuur, PON - Telos (2022)
• De culturele basis op orde (Kunst, erfgoed en media voor iedereen in elke gemeente, overal in Nederland),  Raad voor Cultuur, (2022).
• Gemeentelijk beleid: tips voor het verbinden van cultuur, zorg en welzijn, LKCA (2022).
• Beleidskader provincie Noord Brabant ‘Levendig Brabant’, (2022)
• Code Diversiteit & Inclusie, (2022).
• Raad voor Cultuur, ‘Archeologie bij de tijd. Aanbevelingen voor aanpassingen’ (2022).
• Investeer in cultuur voor iedereen, Raad voor Cultuur (2021).
• Coalitieakkoord 2021-2025 VVD, D66, CDA en ChristenUnie, ‘Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’ (2021).
• Zet cultuur op de agenda, Kunsten ’92, (2021).
• LKCA, ‘Kunstzinnig en creatief in de vrije tijd. Monitor amateurkunst’ (2021).
• Revitalisering van de amateurkunst, LKCA/BMC (2021)
• Makersregeling, provincie Noord Brabant i.s.m. KunstLoc (2021).
• Corona, cultuur en gemeenten, VNG en bureau Berenschot (2021).
• LKCA, ‘Verenigingsmonitor 2021. Verenigingen voor kunstbeoefening in cijfers’ (2021).
• Combinatiefunctionarissen zijn in dienst van gemeenten op basis van de Brede regeling, LKCA (2019).
• KWINK groep, ‘Evaluatie Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen’ (2019).
• Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen (2015)

Totaaloverzicht financiën nota kunst en cultuur 2024 - 2030

Onderwerp	Eenmalig	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030
WAT BLIJVEN WE DOEN?
Speerpunt 1: Behoud en versterken van een culturele basisinfrastructuur	-	6.661.233,00	6.661.233,00	6.661.233,00	6.661.233,00	6.661.233,00	6.661.233,00	6.661.233,00
Noord Oost Brabantse Bibliotheken (NOBB)	-	1.808.299,00	1.808.299,00	1.808.299,00	1.808.299,00	1.808.299,00	1.808.299,00	1.808.299,00
Phoenix Cultuur	-	1.438.211,00	1.438.211,00	1.438.211,00	1.438.211,00	1.438.211,00	1.438.211,00	1.438.211,00
CHV Academy (groepen 4 tot en met 6 primair onderwijs)	-	165.261,00	165.261,00	165.261,00	165.261,00	165.261,00	165.261,00	165.261,00
Theater De Blauwe Kei	-	1.219.565,00	1.219.565,00	1.219.565,00	1.219.565,00	1.219.565,00	1.219.565,00	1.219.565,00
Cultuurkade Meierijstad (exclusief CmK-regeling)	-	133.731,00	133.731,00	133.731,00	133.731,00	133.731,00	133.731,00	133.731,00
Regeling Cultuureducatie met Kwaliteit (via Cultuurkade Meierijstad)	-	44.448,00	44.448,00	44.448,00	44.448,00	44.448,00	44.448,00	44.448,00
Kunststichting Meierijstad	-	24.177,00	24.177,00	24.177,00	24.177,00	24.177,00	24.177,00	24.177,00
Omroep Meierij	-	190.784,00	190.784,00	190.784,00	190.784,00	190.784,00	190.784,00	190.784,00
Cultureel Centrum 't Spectrum	-	586.710,00	586.710,00	586.710,00	586.710,00	586.710,00	586.710,00	586.710,00
Cultureel Educatief Centrum Mariëndael	-	305.186,00	305.186,00	305.186,00	305.186,00	305.186,00	305.186,00	305.186,00
CHV Noorkade (gebruikslasten)	-	497.720,00	497.720,00	497.720,00	497.720,00	497.720,00	497.720,00	497.720,00
Kunst- en cultuurpresentatie (Kunstgroep De Compagnie, Roois Kultuur Kontakt, KEG Schijndel)	-	49.665,00	49.665,00	49.665,00	49.665,00	49.665,00	49.665,00	49.665,00
Festivals	-	66.000,00	66.000,00	66.000,00	66.000,00	66.000,00	66.000,00	66.000,00
Museum Jan Heestershuis en Kunstcollectie Meierijstad	-	38.298,00	38.298,00	38.298,00	38.298,00	38.298,00	38.298,00	38.298,00
Musea en Erfgoed	-	93.178,00	93.178,00	93.178,00	93.178,00	93.178,00	93.178,00	93.178,00
Speerpunt 2: Iedereen doet mee	-	5.000,00	-	5.000,00	-	5.000,00	-	5.000,00
Uitreiking kunst- en cultuurprijs (tweejaarlijks)	-	5.000,00	-	5.000,00	-	5.000,00	-	5.000,00
Regeling Maatschappelijke Participaties / Jeugdfonds Cultuur Brabant	-	-	-	-	-	-	-	-
Speerpunt 3: Festivals	-	222.637,00	222.637,00	222.637,00	222.637,00	222.637,00	222.637,00	222.637,00
Amateurkunst (harmonieën/muziekverenigingen, theater- en toneelverenigingen)	-	177.787,00	177.787,00	177.787,00	177.787,00	177.787,00	177.787,00	177.787,00
Stadsdichter	-	3.000,00	3.000,00	3.000,00	3.000,00	3.000,00	3.000,00	3.000,00
Volksfeesten (immaterieel erfgoed)	-	41.850,00	41.850,00	41.850,00	41.850,00	41.850,00	41.850,00	41.850,00
Speerpunt 4: Ruimte voor vernieuwing en ontwikkeling	-	25.000,00	25.000,00	25.000,00	25.000,00	25.000,00	25.000,00	25.000,00
Budget incidentele subsidieverzoeken kunst en cultuur	-	25.000,00	25.000,00	25.000,00	25.000,00	25.000,00	25.000,00	25.000,00
Totaal bestaand beleid	-	6.913.870,00	6.908.870,00	6.913.870,00	6.908.870,00	6.913.870,00	6.908.870,00	6.913.870,00
WAT GAAN WE NIEUW DOEN?
Onderwerp	Eenmalig	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030
1.135.000,00	110.000,00	110.000,00	110.000,00	110.000,00	110.000,00	110.000,00	110.000,00
Uitbreiding programmering professionele podiumkunsten Theater De Blauwe Kei/Cultureel Centrum ’t Spectrum	-	25.000,00	25.000,00	25.000,00	25.000,00	25.000,00	25.000,00	25.000,00
Het opstellen en uitvoeren van een onderhoudsplan (groot onderhoud) voor de theatertechniek en inventaris Theater De Blauwe Kei	800.000,00	-	-	-	-	-	-	-
Het professionaliseren van de organisatie van Kunststichting Meierijstad.	-	10.000,00	10.000,00	10.000,00	10.000,00	10.000,00	10.000,00	10.000,00
	-	75.000,00	75.000,00	75.000,00	75.000,00	75.000,00	75.000,00	75.000,00
	105.000,00	-	-	-	-	-	-	-
	200.000,00	-	-	-	-	-	-	-
Organisatie ontmoetingsbijeenkomsten culturele ondernemers/makers	30.000,00	-	-	-	-	-	-	-
Speerpunt 2: Iedereen doet mee	340.000,00	50.000,00	94.448,00	94.448,00	94.448,00	94.448,00	94.448,00	94.448,00
Uitbreiding CHV Academy met groepen 3 en 7 primair onderwijs, versterken organisatie, vergroten zichtbaarheid	-	50.000,00	50.000,00	50.000,00	50.000,00	50.000,00	50.000,00	50.000,00
Het continueren van de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit (via Cultuurkade Meierijstad, bijdrage Rijk vervalt per 2025)	-	-	44.448,00	44.448,00	44.448,00	44.448,00	44.448,00	44.448,00
Het versterken van de inzet van kunst en cultuur bij vraagstukken in het sociaal domein binnen de gemeentelijke organisatie	280.000,00	-	-	-	-	-	-	-
Het instellen van een Volwassenenfonds Cultuur	60.000,00	-	-	-	-	-	-	-
Speerpunt 3: Balans tussen groot en klein	1.190.000,00	99.000,00	99.000,00	99.000,00	99.000,00	99.000,00	99.000,00	99.000,00
Het versterken van de amateurkunst:	-	-	-	-	-	-	-	-
Verhogen structurele subsidies verenigingen en stichtingen amateurkunst en volksfeesten	-	75.000,00	75.000,00	75.000,00	75.000,00	75.000,00	75.000,00	75.000,00
Verenigingsondersteuning (inclusief uitgifte tweejaarlijkse kunst- en cultuurkrant)	175.000,00	-	-	-	-	-	-	-
Structurele deelname Sjors Creatief	35.000,00	-	-	-	-	-	-	-
Ondersteuning kleine incidentele evenementen	140.000,00	-	-	-	-	-	-	-
Het structureel ondersteunen van festivals (administratieve correctie huidige subsidiekaders)	-	24.000,00	24.000,00	24.000,00	24.000,00	24.000,00	24.000,00	24.000,00
Het stimuleren en versterken van festival-initiatieven	525.000,00	-	-	-	-	-	-	-
Facilitering en ondersteuning beschikbaarheid laagdrempelige oefenruimtes voor bandjes	175.000,00	-	-	-	-	-	-	-
Structurele subsidie Documentairefestival Beholders	140.000,00	-	-	-	-	-	-	-
Speerpunt 4: Ruimte voor vernieuwing en ontwikkeling	642.500,00	-	-	-	-	-	-	-
Het verruimen van de gebruiksmogelijkheden van de Noordkade voor de gehele sector kunst en cultuur	175.000,00	-	-	-	-	-	-	-
Verhogen budget realisatie kunst in de openbare ruimte o.a. met nieuwe kunstvormen zoals streetart en graffiti	175.000,00	-	-	-	-	-	-	-
Het structureel ondersteunen Prinses Christina Concours / Classic Express in Meierijstad	35.000,00	-	-	-	-	-	-	-
Inventariseren van de bestaande architectuurgebonden kunstwerken in Meierijstad	7.500,00	-	-	-	-	-	-	-
Realisatie van werk- en broedplaatsen voor professionele makers	250.000,00	-	-	-	-	-	-	-
Totaal nieuw beleid	3.307.500,00	259.000,00	303.448,00	303.448,00	303.448,00	303.448,00	303.448,00	303.448,00
Totaal bestaand en nieuw beleid	3.307.500,00	7.172.870,00	7.212.318,00	7.217.318,00	7.212.318,00	7.217.318,00	7.212.318,00	7.217.318,00