Duurzame initiatieven: adviezen voor de Intake- en Omgevingstafel
Duurzaamheid is een integrale verzamelnaam voor de thema’s klimaatadaptatie, biodiversiteit, energie, luchtkwaliteit, circulariteit, en schone mobiliteit. Het is belangrijk dat deze thema’s in een vroeg stadium worden meegenomen bij de ontwikkeling van een initiatief.
Met de invoering van de Omgevingswet per 01-01-2024 verandert de juridische grondslag voor ruimtelijke initiatieven. De rol van de gemeente verschuift met de Omgevingswet van ‘toetsen van’ naar ‘adviseren over’ het initiatief. Het doel is het conceptplan samen met de initiatiefnemer te begeleiden naar een omgevingsvergunning.
Een van de onderwerpen waarop geadviseerd wordt vanuit de gemeente is duurzaamheid. Dit doen we op basis van de Duurzaamheidsvisie 2018, welke is geactualiseerd in het Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2023-2026. Duurzaamheid is een integrale verzamelnaam voor de thema’s klimaatadaptatie, biodiversiteit, energie, luchtkwaliteit, circulariteit, en schone mobiliteit. Het is belangrijk dat deze thema’s in een vroeg stadium worden meegenomen bij de ontwikkeling van een initiatief. Op die manier is er sprake van het benutten van kansen aan de voorkant, in plaats van het repareren van keuzes achteraf.
Op deze webpagina geven we per thema concrete zaken mee om in initiatieven te verwerken. Daarbij wordt er ook steeds een goed voorbeeld uit een eerder initiatief benoemd, uit onze gemeente of daarbuiten. We belichten ook raakvlakken met de advisering vanuit andere afdelingen. Sommige onderwerpen binnen deze factsheet staan bij één thema, maar kunnen voor meerdere thema’s van toepassing zijn.
Let op! Bij nieuwbouw is een aantal zaken zoals hieronder beschreven al verplicht: gasloos bouwen (volgens de BENG normen) en het afkoppelen van regenwater (volgens de Verordening Fysieke Leefomgeving).
Bij monumentale panden is een aantal zaken zoals hieronder beschreven misschien niet toegestaan: zonnepanelen (zonder vergunning) en bepaalde isolatiemaatregelen. Informatie over verduurzamen van een monument.
Wet & regelgeving
De gemeente Meierijstad valt onder twee waterschappen, Aa en Maas en de Dommel. Beide waterschappen hebben regelgeving over hydrologisch neutraal ontwikkelen. Binnen de gemeente Meierijstad is de Verordening Fysieke Leefomgeving onderdeel van het Omgevingsplan. In deze verordening staat een verplichting tot het verwerken van 60 mm hemelwater op eigen terrein bij her- en nieuwbouwprojecten.
Beleid
De Rijksoverheid heeft bepaald dat water en bodem sturend zijn bij ruimtelijke keuzes. Voor het realiseren van ontwikkelingen op een toekomstbestendige manier, is een landelijke maatlat voor klimaat adaptief bouwen ontwikkeld. Deze maatlat wordt nog door de gemeente vertaald naar lokaal beleid.
Adviezen
Bekijk de hevige neerslag en hitte kaarten voor het plangebied op de Klimaatatlas.
Voorkom hitte:
- Zorg voor voldoende schaduw op looproutes door bijvoorbeeld het toevoegen van bomen.
- Gebruik halfverharding op pleinen en parkeerplaatsen.
- Zorg voor voldoende (passieve) koeling in het gebouw door het realiseren van een groendak en het plaatsen van ramen aan de noordkant.
- Kijk voor meer tips op klimaatadaptatienederland.nl
Verwerk neerslag op eigen terrein:
- Beperk het verhard oppervlakte gebied en gebruik halfverharding waar nodig.
- Hemelwater is geen afvalwater, maar een grondstof. Kijk of er manieren zijn om het te (her)gebruiken.
- Realiseer waterberging- of infiltratievoorzieningen, bij voorkeur bovengronds en zonder plastic materialen in de grond. Indien u twijfelt over de infiltratiecapaciteit van de bodem kunt u een emmertest doen. Meer informatie vindt u op de website van Milieu Centraal.
Voorbeelden
Wet & regelgeving
Het Besluit activiteiten leefomgeving uit de Omgevingswet verbiedt het verstoren, vernietigen, doden, en verwonden van beschermde dieren- en plantensoorten en het wegnemen van hun verblijfplaatsen. Voorafgaand aan ontwikkelingen moet daarom vaak een quickscan flora & fauna worden gedaan. Op basis daarvan kan uitgebreider ecologisch onderzoek nodig zijn. De quickscan geeft ook aan of de ontwikkeling in of nabij een beschermd natuurgebied ligt. Volgens de bomenverordening mogen bomen en houtopstanden (boomstructuren en kleinere landschappelijke elementen) met een beschermde status niet gekapt worden zonder omgevingsvergunning. Op de Groene Kaart is te vinden welke bomen en houtopstanden dit zijn.
Beleid
Het Natuurbeheerplan beschrijft de doelen en de subsidiemogelijkheden voor de ontwikkeling en het beheer van natuurgebieden, landschapselementen en agrarisch natuur- en landschapsbeheer (ANLb). In het Biodiversiteitsbeleid is meer te lezen over de gemeentelijke ambities op het gebied van biodiversiteit.
Adviezen
- Gebruik in de landschappelijke inpassing hoofdzakelijk inheemse soorten voor beplanting.
- Breng voldoende diversiteit en gelaagdheid van beplanting aan.
- Vergroen het terrein zo veel mogelijk. Zorg voor zo min mogelijk verharding.
- Leg geveltuinen, groene gevels, en groene daken aan.
- Denk onder andere aan het plaatsen van uilenkasten, nestkasten, vleermuiskasten en/of een insectenhotel.
Voorbeelden
Wet & regelgeving
Voor alle nieuwbouw geldt dat aanvragen van de omgevingsvergunning vanaf 1 januari 2021 moeten voldoen aan de eisen voor bijna energieneutrale gebouwen (BENG). Deze eisen betreffen een maximale energiebehoefte, fossiel energiegebruik en minimaal aandeel herhieuwbare energie. De gebruikte rekenmethode is de NTA 8800, hiervoor is verschillende rekensoftware beschikbaar. Per 1 juli 2028 is het niet meer toegestaan om een bouwvergunning aan te vragen voor een nieuw bouwwerk met een gasaansluiting. Dit volgt uit een wijziging van de Gaswet.
Beleid
Netneutraal ontwikkelen is een belangrijk concept in de context van de energietransitie en wordt ingezet om netcongestie aan te pakken en duurzame energie efficiënter te gebruiken. Een van de manieren om hierop in te zetten zijn thuis- en buurt batterijen.
Adviezen
- Realiseer het project zo energieneutraal mogelijk.
- Overweeg het benutten van daken voor zonnepanelen, eventueel in combinatie met eigen opslag of zelfs een microgrid.
- Een oost-west oriëntatie van zonnepanelen kan ten opzichte van een zuidelijke oriëntatie voor meer consistentie in opbrengsten zorgen over de dag.
- Ga in het geval van een extra elektriciteitsaansluiting zo vroeg mogelijk in gesprek met Enexis: extra of verzwaarde aansluitingen zijn niet gegarandeerd.
- Zorg voor voldoende isolatie en ventilatie.
Voorbeelden
Beleid
De gemeente Meierijstad is aangesloten bij het Schone lucht Akkoord, waarin onder andere wordt gefocust op de thema’s mobiliteit en houtstook. De gemeente werkt volgens het STOMP principe. Dit is een ordeningsprincipe dat prioriteit geeft aan duurzame vormen van mobiliteit en minder prioriteit aan minder duurzame vormen. De afkorting staat voor: Stappen, Trappen, OV, MaaS* en Privé-auto. Voor het plaatsen van laadpalen heeft de gemeente spelregels opgesteld. Subsidie voor de aanschaf van een elektrische voertuig of laadpunt is niet mogelijk. In de Duurzame mobiliteitsvisie is meer te lezen over hoe in de gemeente wordt ingezet om duurzame mobiliteit te realiseren.
*Mobility as a Service
Adviezen
- Stimuleer in de inrichting van het terrein fietsen, wandelen, en/of OV gebruik. Let wel op de bestaande parkeernormen die van kracht zijn.
- Faciliteer het stallen van fietsen
- Beperk houtstook, denk hierbij onder andere het houtstookarm/ houtrookvrij maken van de woning. Kijk voor binnen en buiten ook naar de verschillende manieren van verantwoord stoken.
- Kijk naar de mogelijkheden voor schoon en emissieloos bouwen
Wet & regelgeving
De milieuprestatie gebouwen (MPG) is een belangrijke maatstaf voor de duurzaamheid van een gebouw en is vereist bij elke omgevingsvergunning. Een lagere MPG duidt op duurzamer materiaalgebruik, met een specifieke grenswaarde afhankelijk van gebouwtype.
Beleid
Nederland heeft zich ten doel gesteld om een volledig circulaire economie te hebben in 2050. Hiervoor wordt op 4 manieren ingezet op maatregelen:
- Grondstoffengebruik verminderen
- Grondstoffen vervangen
- Levensduur verlengen
- Hoogwaardige verwerking
In lijn hiermee wordt via De Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB) ook ingezet op het vergroten van het aandeel biobased bouwen. Het doel van de Nationale Aanpak is onder andere om de transitie van de nu nog gangbare (abiotische) bouwpraktijk naar een duurzame (biobased) bouwpraktijk te stimuleren. De uitvoeringsorganisatie van de Nationale Aanpak is de stichting Building Balance. Meer informatie is te vinden op Bouwcirculair.nl en Sloopcirculair.nl
Adviezen
• Gebruik zo min mogelijk (nieuwe) materialen, hergebruik bijvoorbeeld sloopmateriaal.
• Gebruik lokaal geproduceerde materialen.
• Gebruik biobased materialen. Denk aan houtbouw, vlas, stro, en hennep
• Ontwerp nieuwe gebouwen op een zo lang mogelijke levensduur.
• Bouw modulair, zodat materialen in de toekomst hoogwaardig te hergebruiken zijn
Voorbeelden