6. Centrumvisie Noordkade

De Noordkade is een los centrumgebied met gemeentelijke of zelfs regionale potentie

Functioneel-ruimtelijke analyse

Inleiding

De Noordkade vormt een uniek (centrum)gebied in de gemeente Meierijstad én de omliggende regio. Hier wordt het ondernemende karakter van de gemeente getoond en kan je de (industriële) bedrijvigheid echt beleven. Met het behoud en de herbestemming van de karakteristieke gebouwen en installaties op het voormalige CHV-terrein heeft Meierijstad nu een locatie om trots op te zijn. Aan de hand van het masterplan voor het CHV-terrein uit 2010 is de transformatie van het gebied gefaseerd in gang gezet. Het project is bovendien gebruikt als pilot voor de nieuwe Omgevingswet. Na de komst van de eerste pioniers hebben de afgelopen jaren enkele identiteitsdragers zich in het gebied gevestigd.

Nu de identiteit van het gebied zich begint te vormen rondom de thema’s Food en Cultuur, wordt het tijd om vooruit te kijken naar de voltooiing (3e fase) van het gebied. Met de juiste balans tussen wonen, werken en beleven heeft het gebied de potentie om door te groeien tot een centrum voor alle inwoners van Meierijstad. In dit hoofdstuk worden, na een korte schets van de huidige stand van zaken, enkele aanbevelingen gedaan voor toekomstige ontwikkelingen.

Masterplan CHV-terrein Veghel (de Architecten Cie, 2010)

De planning vooraf

Volgens de fasering uit het masterplan bevindt het gebied zich nu in de fase ‘identiteitsdragers (2015-2025). In deze periode wordt het westelijke deel van de Noordkade voltooid, waarmee er een afgerond cluster wordt gevormd rondom de thema’s Food en Cultuur. Tegelijkertijd wordt in de planning voor deze periode ingezet op de komst van enkele ambachtelijke en creatieve bedrijven aan de oostzijde van het gebied, die ontsloten worden door een tijdelijke entree. Met de ontwikkeling van kleinschalige nieuwbouw en de plaatsing van een tijdelijk containerdorp wordt in deze fase bovendien voorgesorteerd op een verdere transformatie van het gebied.

Succesvolle transformatie

Wanneer we nu (najaar 2018) kijken naar de status van het gebied, dan zien we dat het westelijke deel van het terrein grotendeels volgens planning is gerealiseerd. Het theater De Blauwe Kei vormt samen met enkele educatieve instellingen en een jongerencentrum een duidelijk cultuurcluster. Daarnaast fungeren overige leisurefuncties, zoals bioscoop en escaperooms, als publiekstrekkers. Ondersteunende horeca in de bijzondere industriële setting maakt het geheel tot een prettig verblijfsgebied. Ook het thema ‘food’ is inmiddels volop aanwezig in het westelijke deel van de Noordkade. Hier is de grootste supermarkt van de gemeente gevestigd (Jumbo Foodmarkt van ca. 2.900 m² wvo) en zijn er diverse zelfstandige ondernemers geclusterd rond een overdekt foodcourt: de Proeffabriek. Met de thema’s Cultuur en Food en met enkele bijzondere conferentieruimtes heeft het industriële erfgoed hier grotendeels een passende invulling en een nieuwe identiteit gekregen.

Ontbrekende plandelen

Het oostelijke deel van het voormalige CHV-terrein is echter nog niet ontwikkeld tot het niveau dat in deze fase van het masterplan was voorgesteld. De kleinschalige bedrijvigheid en (nieuwbouw van) woon/werkfuncties zijn om diverse redenen nog niet van de grond gekomen. Voorbij de silo’s is er dan ook weinig levendigheid te vinden. De looproute langs het kanaal richting het centrum is weinig aantrekkelijk. Het grote parkeerterrein, dat in deze fase al gevuld had moeten zijn met creatieve en innovatieve bedrijvigheid, grenst enkel nog aan de achterkant van enkele omliggende percelen. Door dit alles blijft het Food- en Cultuurcluster tot nu toe een eiland in zijn omgeving. Heilig Hartplein en plezierhaven vallen tussen wal en schip: te ver van het Veghelse centrum, maar ook nog niet echt aangesloten bij de levendigheid van de sfeervolle Noordkade.

Functioneel-ruimtelijke visie

De voltooiing

Om door te kunnen groeien tot het ‘stedelijke’ centrum van de dorpenstad Meierijstad, heeft het gebied een volledig spectrum van centrumfuncties nodig. Tot op heden hebben de grootschalige industriegebouwen en de daarbij passende functies de aandacht getrokken. De komende jaren is het echter tijd om ook de kleinschalige bedrijvigheid en waar mogelijk (afhankelijk van milieuzonering) woningen in het gebied te realiseren. Deze nieuwe gebruikers en (in de toekomst) bewoners vergroten de openbaarheid en toegankelijkheid van het gebied en zorgen er voor dat de Noordkade echt wordt opgenomen in de lokale leefomgeving. Zonder deze functies zal het gebied als een eiland, een ‘pret’-park, boven de gemeente blijven zweven.

Regionale aantrekkingskracht

De Noordkade is in de afgelopen jaren succesvol getransformeerd tot een karakteristiek verblijfsgebied dat mede door de aanwezigheid van enkele leisurefuncties een regionale aantrekkingskracht kent. In de toekomst kan er voortgebouwd worden op de bestaande kwaliteiten: de combinatie van de thema’s Food en Cultuur in een industriële setting. Qua programmering blijft het huidige beleid dan ook in stand: het gebied biedt ruimte aan lichte vormen van bedrijvigheid, woningen, leisurefuncties (o.a. horeca) en enige detailhandel, mits deze aansluit bij de eigen identiteit (Food en Cultuur). Dit betreft dus alleen kleinschalige detailhandelsondernemingen die gericht zijn op de verkoop van levensmiddelen en die passen binnen het concept van de Proeffabriek. Een nieuwe supermarkt is dus uitgesloten. Met deze programmatische keuze wordt de eigen identiteit van de Noordkade bewaakt en wordt voorkomen dat het gebied onnodig gaat concurreren met het Veghelse dorpscentrum. De Noordkade is in de huidige vorm een meerwaarde voor de gemeente.

Verschuiving van de ruimtelijke kaders

In het huidige beleid wordt er in Veghel gesproken over één centrum met twee complementaire polen. Met het loslaten van dit model (zie hoofdstuk 2) ontstaat er ruimte voor een herijking van het masterplan voor het CHV-terrein. Zo ligt het zwaartepunt van de publieke centrumfuncties in de huidige situatie aan het kanaal tussen theater en silo’s. In het masterplan worden de publieke functies (bijv. bowling) echter helemaal doorgezet tot aan het Heilig Hartplein, dus nog ten oosten van de silo’s. Uitgaande van de nieuwe visie voor Meierijstad, waarbij Noordkade en dorpscentrum niet langer samen het Veghelse centrum vormen, ontstaat er ten oosten van de silo’s ruimte om publieksgerichte functies af te wisselen met (of zelfs te vervangen door) overig programma zoals werken en eventueel in de toekomst wonen. Door hier een stedelijke mix van functies te creëren zal ook de aansluiting naar het Heilig Hartplein vanzelfsprekender worden.

Verdere verankering in het dorp

Aan deze oostzijde van het gebied zou de kade van het kanaal bijvoorbeeld een rustiger en groener karakter kunnen krijgen, passend bij de overgang van grootschalige industrie naar kleinschalig dorpslint. Een aangename recreatieve route langs het kanaal kan bovendien een impuls geven aan de lokale ruimtelijke kwaliteit en het toeristische imago van Veghel. Met de juiste beleidskaders vanuit de gemeente kan de Noordkade in de toekomst doorgroeien van een uniek regionaal Food- en Cultuurcluster naar een levendig woon-/werkmilieu. Het toevoegen van woningen op de Noordkade is in de huidige situatie nauwelijks mogelijk in verband met diverse milieuzones, maar in de toekomst (na de voltooiing van het Masterplan) zou het gebied als stedelijke leefomgeving wellicht wel nieuwe inwoners naar de woonplaats Veghel kunnen trekken.

Vervolgtraject en acties

Dynamiek door beleid

Gemeente, grond- en vastgoedeigenaren, ondernemers en omwonenden kunnen samen bepalen hoe de oostelijke en noordelijke zijde van het plangebied het beste verder ontwikkeld kunnen worden binnen de nieuwe ruimtelijke uitgangspunten in deze centrumvisie.

De gemeente heeft hierbij vervolgens een belangrijke rol om door middel van een nieuw bestemmingsplan (of een ander beleidsinstrument binnen de pilot van de Omgevingswet) duidelijkheid en zekerheid te bieden aan ondernemers en eigenaren en zo nieuwe ontwikkelingen (hier en in het dorpscentrum) te stimuleren. Na de pioniersfase, waar ad-hoc sturing van pas kwam, is er nu wellicht behoefte aan een andere beleidsaanpak.

Kansen benutten

Ook voor Veghelse ondernemers liggen er in het vervolgtraject kansen om te profiteren van de complementariteit die de Noordkade aan de Veghel biedt. Door middel van samenwerking op het gebied van marketing en tijdens evenementen (fabriek Magnifique) kan enerzijds de regionale positie van de Noordkade en anderzijds de lokale ontmoetingsfunctie van het dorpscentrum versterkt worden, waardoor uiteindelijk het dorp als geheel zich op een positieve manier kan profileren. Hetzelfde geldt voor de gemeente Meierijstad. De Noordkade biedt een podium waar de verschillende kernen zich (op toeristisch gebied) aan de bezoeker kunnen tonen.